God jul!

Jødane feirar hanukka i denne tida.

Julekvelden er over. Snart har me lagt heile høgtida bak oss. Heldigvis, vil nokre seia. Andre hadde nok ynskt det varde lenger, både fridagane, familiesamlingane og all den gode maten. 

Men ikkje alle har like mykje å gle seg over, også i vårt land. Både einsemd og fattigdom finst her og. Lukkeleg er den som har fått gjeve nokon ein handsrekning, og lindra litt sorg og einsemd hjå ein medvandrar. 

Bak oss ligg år me korona og andre helseproblem. Krigen kom nær oss dette året, - med den prisauke og usikkerheit i energi- og matforsyning det har medført. Siste månadane har me og hatt unormalt mange gravferder. Kreft, men og kronisk sjuke som med korona ikkje greidde påkjenninga. Alt gjorde både jula og tanken på dagar som kjem, usikker og skremmande.

Viktigaste bodskapen i jule-evangeliet

Jula er tida då me høyrer at Gud sende englar. Dei kom i forskjellege ærend, men ein bodskap gjekk att hjå dei alle: «Vær ikkje redde!».

1: «Ver ikkje redd, Sakarias!» var helsinga presten Sakarias fekk i det store rommet der berre lyden av han eigne steg høyrdest. Brått stod ein attmed han og ei ukjend røyst gav ekko mellom veggane. (Luk 1,13). Bodskapen var at han skulle verta far til døyparen Johannes, bodberaren som skulle rydda veg for Jesus.

2. «Ver ikkje redd, Maria!» var helsinga Maria fekk då ho skulle verta mor til Jesus  (Luk 1,30). Ho vart kalla til å få eit barn utan å koma saman med den mannen ho hadde lova å dela livet med. I tillegg måtte

Jerusalems gamle murar vitnar om at 
Gud er trufast og vaker over sitt ord.

ho fortelja folk at Gud sjølv var far til barnet. Kven ville vel tru på det ho sa?

3. «Josef, Davids son. Ver ikkje  redd…», var helsinga til Josef då han oppdaga at den jenta han var så glad i, den vakraste og beste i hans verd, venta barn med ein annan. Han vart kalla til å ta seg av dei to, syta for dei og gjeva dei tryggleik. (Mat. 1, 20).

4. «Ver ikkje redde! For sjå, eg forkynner dykk ei stor glede – ei glede for alt folket.» (Luk 2:10). Dette var helsinga hyrdingane fekk der dei låg ved sauekveene og held vakt i den mørke natta. Dei fekk i oppgåve å finna barnet, sjå det som hadde hendt, og gjera den store gleda kjent. 

Eit nytt år ligg framfor oss

Om nokre dagar går me inn i 2023. Ingen veit kva utfordringar og oppgåver me skal få som enkeltpersonar og som samfunn. 2022 starta som året før med influensa, smittevern og alt det andre som la så sterke band på oss og landet vårt. Mykje tyder på at året me no går inn i, vert eit minst like vanskeleg år. Krig og naud i Ukraina, fåre for matmangel, aukande energiprisar verda over og mykje meir, gjer oss urolege. For oss og våre, og for den verda me lever i.

Viktigaste bibelverset i 2022

Rundt dei gamle murane spirar og gror det.

I «Dagen» (8/12-22) kunne me lesa at det bibelverset som var delt mest siste året, var Jesaja 41, 10: «Ver ikkje redd, for eg er med deg! Sjå deg ikkje ottefull ikring, for eg er din Gud! Eg styrkjer deg og hjelper deg og held deg oppe med mi rettferds høgre hand».

Det er «YouVersion», verda si største digitale bibelteneste, som opplyser dette. Verset var lasta ned meir enn 545 millionar gonger på forskjellege digitale medium.

Denne helsinga frå tida då jødane endå hadde sin eigen konge (ca.700 år f. Kr.), er like verdfull i dag. Ikkje fordi livssituasjonen er den same for oss som for dei. Snarare tvert i mot. For klaringa er mykje enklare: 

Gud er den same som då Jesaja levde, som då Jesus skulle verta fødd, og no. Han forandrar seg aldri, har all makt, og har opna ein veg til frelse og fred som jula skulle minna oss om. 

Dette er den beste ankerfeste våre urolege tankar kan ha. 

Godt nytt år 2023!

---------------------- 

Bibelsitata er frå Norsk Bibal, nynorsk utgåve.

-------------- 

Det er ikkje lov å bruka bilete eller anna frå denne bloiggen uten skriftleg løyve frå meg.

 Jesu fødsel i Johannes’ openberring.

Lurar du på kva ordet «jul» betyr, så finn du fort ut at det ikkje har noko med Jesu å gjera. Ordet har norrønt opphav (jól), og var namnet på den heidenske midtvinterfesten. Det var deira måte å feira solsnu, då både naturen og folkelivet gjekk mot lysare dagar. 

Også vår julefeiring i dag ser ut til å bera meir bodskap om heidenske tradisjonar, enn den bodskapen i Guds Ord. Det som fyller butikkane, og det som dukkar opp i media og samfunnet elles, har sørgjeleg lite med julebodskapen å gjera. 

Då kristendommen kom til landet, hadde kloke hovud lagt Jesu fødsel til midtvintersfesten. Korkje Bibelen eller andre kjelder gjev grunnlag for å slå fast kva tid på året Jesus vart fødd. At han vart fødd i år 0, er feil. Herodes var konge då Jesus vart fødd, og kongen døydde i år 4 f. Kr. Altså vart Jesus fødd minst fire år før vår tidsrekning.

Mandeltreet er eit symbol på Israel

Med dette som bakgrunn, er det spennande at Johannes’ openberring set Jesu fødsel inn i eit langt og bibelsk tidsskjema.

Kvinna, eit viktig bibelsk symbol

Tidlegare har eg vore inne på at Gud symbolsk omtalar israelsfolket som kvinna han har valt seg ut, og som han trulova seg med. Det er naturleg her å ta med både utveljinga av Abraham (1. Mos. 12, 1 – 39), og pakta Gud og israelsfolket inngjekk på Sinai (2. Mos. kap. 19 og 20). Folket lova truskap til Han, og han lova å vera deira gud og velsigna dei.

Bibelen fortel korleis fleirtalet av israelsfolket sveik pakta og Gud, og korleis dei av den grunn vart drivne bort frå landet han hadde gjeve dei. Framleis lever fleirtalet av jødar i «diaspora», dvs. utanfor lovnadslandet. 

Guds frelse er knytt til kvinna

Det var Eva som høyrde på Djevelen og fekk også Adam til å synda (1.Mos.3,1-7). Men i oppgjeret med Gud etterpå (1. Mos. 3, 15) vart lovnaden om frelse knytt til kvinna si ætt: «Og eg vil setja fiendskap mellom deg og kvinna, mellom di ætt og hennar ætt. Han skal krasa hovudet ditt, og du skal krasa hælen hans.» (1M 3:15).

Ordet for «ætt» her er eintal (dvs. dette gjeld berre ein etterkomar), noko som ikkje går fram i vårt norske språk. Men me ser det i pronomenet i setninga etter: «Han skal krasa…».

Kvinna i Guds plan: Maria.

Hanukka-menorahen vitnar om Guds under 

Hjå Jesaja les me: «Difor skal Herren sjølv gje dykk eit teikn: Sjå, ei møyi skal verta med barn, ho skal føda ein son og gje han namnet Immanuel». (Jes 7:14). 

Maria sjølv syntest alt var utruleg: «Korleis skal dette gå til; eg veit då ikkje av mann?» (Luk 1,34). Ei truloving i deira kultur då var like bindande som eit ekteskap, men utan seksuelt samliv før bryllaupet. Å plutseleg verta gravid i ein slik situasjon, var ei enorm belastning, både for henne og Josef som ho hadde lova truskap til. (Matt.1, 18-25). Likevel svara ho engelen: «Sjå, eg er Herrens tenestekvinne. Lat det gå meg som du har sagt!» (Luk 1,38).  

Med dette er Maria oppfyllinga av det førebiletet Gud valde å bruka i sitt pakttilhøve med jødane: Ho var trufast (mot Josef), og ho var villig til å verta brukt av Gud til det føremålet han hadde valt henne ut til. Og føremålet vart sagt til Abraham: Gjennom jødane skulle Gud velsigning nå utover heile jorda.

Den historiske situasjonen Jesus vart fødd inn i

Jødane overlevde også
romarane sine overgrep.

Johannes’ openberring sitt 12. kapittel omtalar Jesu fødsel slik: «Eit stort teikn vart sett i himmelen: Ei kvinne, kledd med sola, og månen under føtene hennar, og på hovudet hennar ei krone av tolv stjerner. 2 Ho var med barn og skreik i barnsnaud og føderier. 

3 Og eit anna teikn vart sett i himmelen – og sjå: Ein stor eldraud drake som hadde sju hovud og ti horn, og på hovuda sju kroner. 4 Med halen sin drog han med seg tredjeparten av stjernene på himmelen og kasta dei ned på jorda. 

Og han stilte seg framfor kvinna som skulle føda, for å sluka barnet hennar så snart ho hadde født. 5 Ho fødde ein son, eit gutebarn, som skal styra alle heidningfolka med jernstav. Og barnet hennar vart bortrykt til Gud og til hans trone.

Og kvinna rømde ut i øydemarka, der ho hadde ein stad som er gjord i stand til henne av Gud, for at dei skal syta for henne der i eitt tusen to hundre og seksti dagar." (Op 12:1-6).

Kvinna i denne teksten er det kvinnelege symbolet på jødefolket (som og Maria var ein del av) (2.Kong.19,21 og Jer.31,21). Sola, månen og stjernene var alle element i Josef sin draum (1. Mos. 37,9), og fører tanken tilbake til jødefolket si soge. 

Djevelen hadde gjort opprør mot Gud og vart kasta ned på jorda saman med dei englande som fylgde han, seier denne teksten. «Kongen av Tyrus» (sjå Esek. 28, 12-19) vert av mange oppfatta som eit anna namne på Satan eller Djevelen. No, under namnet Draken,  prøver han å «sluka barnet så snart ho hadde født» (Op.12,4). 

Då Jesus vart fødd, brukte djevelen det maktsjuke Herodes for å prøva å drepa barnet. (Matt. 2, 16). I tidlegare tider hadde han prøvt å hindra denne fødselen med den jødehatande Haman (Est. 3,8), og med Farao (2. Mos. 1,16). Då dette ikkje gjekk, brukte han Hitler, og i vår tid muslimske statar og organisasjonar som har som mål å ta livet av jødane. 

Gutebarnet må vera Jesus sjølv i og med at han «skal styra alle heidningfolka med jernstav». (v.5) Den messianske salmen 2,8-9 seier Jesus skal gjera dette, og i Opb.2,26-27 skal «den som sigrar» skal gjera dette i lag med han. Som Messias skal Jesus styra denne verda i tusen år med fred, men før det skal verda sine «heidningarii» verta knuste i den veldige krigen som skal koma (Op.19,11-19).

Jesus vart, som me veit, «bortrykt til Gud og til hans trone». Om det kan me lesa i Mark. 16,19; Luk. 24,51 og Ap. 1,9 m. fl.

Monumentet over sigeren ved Eilat

Etter at Jesus hadde fare opp til himmelen, overlevde «kvinna», det vil seia jødefolket, i «øydemarka». Mange hadde ikkje koma heim etter dei vart førde til Babylon, og dei fleste heimvende som overlevde krigane i Israel 66-73, og 135, rømde då.  «Øydemarka» er bilete på diasporaen, som jødane kallar dette. Først no siste hundreåret har jødane for alvor teke til å venda tilbake. Israel «vart fødd på nytt» i 1948. Då først fekk dei eit heimland å venda tilbake til.

Til slutt har Johannes teke med talet på dagar i tre og eit halvt år, ein tidsperiode som er knytt til Antikrist og prøvingstida som skal koma før krigen der heidningane skal knusast med jernstav. Det er då Djevelen, Antikrist og den falske profeten gjer eit siste forsøk på å utrydda jødane. 

Vona, både for jødefolket og for oss som trur på Jesus Messias, er dette:

«Han (Jesus) sa til dei: Det er ikkje dykkar sak å vita tider eller timar som Faderen har fastsett i si eiga makt.» (Apg 1:7).

Ut frå alt dette ser me at i Johannes’ Openberring kapittel 12 vert Jesu fødsel sett i eit tidsperspektiv som inkluderer både fortid og framtid. Det viser oss den åndelege krigen der Satan gjer alt han kan for at Guds plan for oss menneskje skal lukkast, og sluttar med det store slaget som innleier tusenårsriket. No sit Jesus hjå Gud i himmelen. Han sende oss denne helsinga: 

«Sjå, eg kjem snart, og mi løn er med meg, for å gje kvar og ein att etter som gjerningane hans er». (Op  22, 12).

---------------

i  Andre Biblar brukar «Jomfru» for «møy». Begge orda betyr ei kvinne som ikkje har hatt seksuell omgang med nokon.

ii Ordet «heidning» er misvisande, for det betyr «ein som ikkje er som oss». Opphavleg frå tysk ein frå «heia». Ordet har nedsetjande betydning slik ordet «stril» vart brukt i tidlegare tider.

----------------- 

Det er forbode å bruka tekst eller bilete frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.

Om å vera vaktmann

Sjåaren såg etter båtar på fjorden

Å vera vaktmann har vore ei viktig oppgåve gjennom tidene. På ein av dei gamle kongsgardane her i nærleiken, vert haugen oppfor husa kalla «Sjurhaugen». Dei gamle seier namnet kjem frå vikingtida og betyr «Sjåarhaugen». Der oppe sat ein sjåar eller vaktmann.
 

Du treng ikkje lura på kvifor. Han der oppe såg på kva som rørde seg på fjorden, og såg særleg etter langskip og eventuelle fiendar. Lenger inne i området heiter det «Herland». Det var der resten av hæren heldt til. Kongen hadde sikkert berre ein utvald flokk rundt seg, dyktige krigarar og vaktmenn med godt syn.

I seinare tider hadde byane vaktmenn dei kalla «vektarar». Dei skulle verna mot kriminalitet og «ildebrand». I tillegg kunne folk spørja han kor langt det leid på natta. Alt var viktig, for byen me kallar for «Bydn», har hatt mange storbrannar. Til og med Petter Dass i nord høyrde om det og skreiv at «Bydn» måtte henta «de strile som ere vante med økse og bile». Slik er det sitert. Skrivemåten er eg ikkje sikker på.

No var ikkje vaktmenn noko spesielt for vårt land. Profeten som vert mest sitert både i nytestamentet og i jula, skreiv om slike vaktmenn. Godt kjent er det tjueførste kapitelet der han skriv: «For så sa Herren til meg: «Set ut ein vaktpost! Det han ser, skal han melda! 7 Ser han eit tog med hestespann, eit tog med esel, eit tog med kamelar, då skal han lytta, lytta og lytta!» 8 Og vaktmannen ropa: «Herre, dagen lang står eg på vakt, eg er på min post kvar einaste natt.» (Jes 21:6-8).

Vaktmannen rundt 700 år f. K. hadde same oppgåve som vikingen på «Sjurhaugen» rundt 1000 år e. K. Han hadde og  same oppgåve som vaktaren i «Bydn» vår, berre høyr her: «Nokon ropar til meg frå Se'ir: «Vektar, kor langt på natt, vektar, kor langt på natt?» 12Vektaren svarar: «Det kjem ein morgon, men òg ei natt. Vil de spørja, så spør! Kom att ein annan gong!»» (Jes 21:11b-12).

Det kjem ein morgon, men og ei natt...

Kor langt på natt?

Spørsmålet var ikkje kva klokka var, men kor langt der leid på natta. Dette biletet har gjennom uminnelege tider vorte brukt i kristen forkynning om kvar me er i høve til endetida og dagen når Jesus kjem tilbake for å henta sine i skyene. Jesus sjølv snakka med læresveinane om det og sa: «Som når lynet går ut frå aust og lyser like til vest, slik skal det vera når Menneskesonen kjem». (Matt 24:27). Når Jesus kjem tilbake med same fart som lynet, må dei som vil vera med, ha ordna alt på førehand. Resten vert verande att.

Læresveinane såg fram mot Messiasriket og lurde på når det skulle koma. Men Jesus sa: «Det er ikkje gjeve dykk å kjenna tider og stunder som Far har fastsett av si eiga makt.» (Apg 1:7). Gud åleine veit dagen når dette skal skje. Han åleine gjev ordren som set ting i gang. Men i Bibelen har Gud gjeve oss indikatorar for at me skal vita når tida (les: «morgonen») nærmar seg, og han ber oss om å gjeva akt på dei.

Om å kjenna tida

Bibelen gjev altså ikkje dato og klokkeslett for når ting skal skje, men klåre indikatorar fortel oss at endetidsteikna alt er synlege. I tidlegare tider kalla forkynnarane desse indikatorane for «Teikn i tida». Det er slike eg har skrive om i blogginnlegga mine siste månadane. Dei viser at me har gått inn i sluttfasen på denne jorda. 

 Tida me lever i mørknar, men snart gryr ein evig morgon

Den viktigaste indikatoren er jødane og Israel. Jeremias skriv så fint om dette i kapittel 31, 3 -14, eit avsnitt eg rår alle til å lesa. Her vil eg berre ta med det 6. verset som teiknar eit profetisk bilete av Israel der heimkomne jødar dyrkar landet og tilber sin Gud: «Ja, det kjem ein dag då vaktmenn skal ropa på Efraim-fjellet: Kom, lat oss dra opp til Sion, til Herren vår Gud!» (Jer 31:6).

Her møter me vaktmannen i det moderne Israel, landet «som vart fødd på ein dag» etter profetens ord. Leiaren for «Intercessors for Israel» (IFI) i Jerusalem, skriv i eit av bønnebreva at ordet for «vaktmann», notzrim, er same ordet som i moderne hebraisk vert brukt på dei som trur på Jesus Messias. 

Den trua deler eg og, endå eg ikkje er jøde, men stril. Den Jesus som er min frelsar, er jødane sin Messias. Kanskje kan eg og - med Guds hjelp – kan vera ein notzrim (vaktmann) for dei eg kjem i kontakt med?

------------------------ 

Det er forbode å bruka tekst eller bilete frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.
 

 Dyret Antikrist

I Johannes’ openberring kapittel 13  les me om «Dyret». Det er klårt at det her er snakk om eit menneskje som «Draken» – det er djevelen, har gjeve stor makt. (13,4), og som folk på jorda tilber.

Skildringa liknar på det me møtte i kap. 6,2. Då var det ryttaren på den første, kvite hesten som det «vart gjeve ein sigerskrans». Samanhengen der fortel ikkje kven det var som gav han sigerskransen.

Bilag til Illustrert Vitenskap nr. 13/99

Då Jesus vart freista, lova djevelen han «alle rika i verda og deira herlegdom» om Jesus ville tilbe han. Jesus avviste det med eit sitat frå sin «Bibel» (5. Mosebok): «Vekk med deg, Satan! For det står skrive: Herren din Gud skal du tilbe, han og ingen annan skal du tena.» (Matt 4:10). 

Det ser derfor ut til at Anti-Krist bøygde seg der Kristus stod fast, og fekk derfor verdensherredømet i endetida!

Kva med talet 666?

Kapittel 13 hjå Johannes sluttar med: «Her gjeld det å ha visdom. Lat den som har forstand, rekna ut talet for dyret! For det er talet for eit menneske, og talet er 666.» (Op 13:18).

I mange språk har bokstavar talverdi slik som me kjenner det frå latin. I bibelsk kontekst har me tal som har underforstått meiningsinnhald. Her er nokre døme:

1 er talet for Gud: «Høyr, Israel! Herren er vår Gud, Herren er éin». (5Mos 6:4).

3 står og for Gud når han viser seg i tre former, dei vi til vanleg kallar Faderen, Sonen og Den heilage Ande. Han er og tre gonger heilag. (Jmfr. Jes. 6,3).

7 er eit heilagt tal og står for det perfekte.

6 er talet for det naturlege mennesket, eller mennesket som materielt vesen. Det er det evolusjonistane ser på som eit velutvikla dyr, det som med sin hjernekapasitet og sosiale relasjonar står over alle andre dyr. 

Når mennesket kjem til tru og lever i samfunn med Gud (6 + 1), vert det 7. Då vert mennesket gjort heilagt i Gud, ikkje i eiga kraft. (Rom 8,1). 

Faksimile frå s. 21 i bilaget til Illustrert Vitenskap

Gjennom tidene har mange lansert utrekningar og kome fram til kven dei trur 666 står for. Mange ikkje-katolikkar har peika på paven, andre har kome med forskjellege forslag gjennom til dels finurlege utrekningar. 

Personleg trur eg svaret er mykje enkelare: 3 er talet for ein (1) Gud som Bibelen presenterer i tre former: Faderen, Sonen og Den heilage ande (i). Når mennesket 6 kan forklarast som ei tre-dobling av seg sjølv, 666, kan det bety at han set seg sjølv på Guds plass. Det samsvarar med den rådande hypotesen i filosofien, humanismen, evolusjonismen og sosialismen:  Gud er død og ikkje-eksisterande. «Dyret» har dermed teke plassen til den guden dei trur dei har avsett.

Kva skjedde i syndefallet?

Medan folk flest ser ut til å fokusera på frukta Eva og Adam var ulydige og åt, ligg truleg sjølve grunnsynda på eit heilt anna nivå. Dette er det som står skrive:

«Slangen var listigare enn alle villdyra som Herren Gud hadde laga. Han sa til kvinna: «Har Gud verkeleg sagt at de ikkje skal eta av noko tre i hagen?» 2 Kvinna sa til slangen: «Vi kan eta av frukta på trea i hagen. 3 Men om frukta på treet som står midt i hagen, har Gud sagt: Et henne ikkje og rør henne ikkje! Gjer de det, skal de døy.» 4 Då sa slangen til kvinna: «De skal slett ikkje døy! 5 Men Gud veit at den dagen de et av frukta, skal auga dykkar opnast; de skal bli som Gud og kjenna godt og vondt.» 6 No fekk kvinna sjå at treet var godt å eta av og ein fryd for auget – eit tillokkande tre, sidan det kunne gje innsikt. Så ho tok av frukta og åt. Ho gav òg til mannen sin, som var saman med henne, og han åt.» (1Mos 3:1-6).(ii)

Hovudelementa i freistinga var at Djevelen sådde tvil om verdien av Guds Ord, og så opna han på glytt ei dør der dei kunne «bli som Gud…». Frukta på treet var tiltrekkjande, utan tvil, men det var kanskje endå meir «tillokkande sidan det kunne gje innsikt», og dei kunne «verta Gud lik».

Ser du parallellen? I ei verda der «Gud er død», vert etikk det som tener «meg om mine», enten det er slekt eller meiningsfeller. I eit viss periode, seier Bibelen, får desse kreftene (les: –ismane) fritt spelerom, heilt til Kristus, ryttaren på den andre kvite hesten, kjem ridande og reinskar ut all løgn og bedrag. 

Faksimile frå s. 35 i bilaget til Illustrert Viternskap

Då får verda sitt «tusenårsrike» der løva og lammet beitar i lag, og barnet leikar ved hola til hoggormen utan å verta biten. Då er Antikrist og den falske profet vekke, og Satan er bunden og kan ikkje føra nokon vill.

Avrunding

Siste tida har eg skrive om endetida og ting som kan peika mot det Bibelen fortel om ting som kjem. Mykje verkar uforståeleg. Ingen har fasiten. Me må berre seia med Ivar Aasen (iii): 

                Nei, vesle vitet strekk ikkje til,
                Ei tru må stydja oppunder.
                Ei tru som trøyste og styrkja vil
                I mørke stormande stunder.
                Eg vonar den visdomen hjelper med,
                Som med slik ei tru kunne semjast best.

Men om me ikkje forstår alt, så er det nyttig å lata tankane arbeida. Bloggen min, «Misjonsreise i tid og rom», er uttrykk for at eg er «på reise». Trass utdanning og studium for å ta eksamenar eller berre for personleg utvikling og nytte, så er eg evig student. Eller «læregut» som eg seier når folk spør. Det er der eg høyrer heime. 

Har eg i tillegg fått eventuelle lesarar til å tenkja, er det bonus både for meg og dei. Ein gammal mann her i bygda seier det slik: «Det er godt eg vart gammal nedanfrå!» Han er klår i hovudet, men greier knapt gå. Han har innsett at når toppetasjen svikar, er det lite nyte i at føtene er spreke!

Hjernegymnastikk skal hjelpa mot både gløymsle og det som verre er. Seiest det…

---------------

(i) Den demoniske makta står og fram i tre former i endetida: «Dyret», Draken og den falske profeten.(ii) Bibelsitata er frå Norsk Bibel, nynorsk utgåve.(iii) Siste verset i «Vit og tru», publisert i diktsamlinga «Symra», 1863. (Ivar Aasen 1813 -1896).

---------------

Det er ikkje lov å bruka bilete eller tekst frå bloggen min uten skriftleg løyve frå meg.

-

Humanisme og menneskesyn

Slik ser boka ut.

Etter bøkene om evolusjon og mennesket sin plass i universet, lånte eg to bøker av Humanist forlag, eit forlag eigd av Human-Etisk Forbund i Noreg. Første boka er Richard Norman: «Humanisme». Boka er oversett av Kåre A. Lie. (Humanist forlag Oslo. 2007). Richard Norman har vore førelesar ved universitetet i Kent, og er ein av Storbritannias med populære humanistar, står det bakpå boka.
Etter eit sitat frå Hamlet kjem eit retorisk spørsmål som utgangspunkt for forfattarens utlegging om kva humanisme er. Lesaren vert deretter ført gjennom «Hvorfor vitenskapen undergraver religionen», «Hva er det som er så spesielt med mennesket?» og «Moral i en gudløs verden». Alt dette vert knytt opp til humanismens forståing av vitskap og gudstru, pluss ein etikk bygd på at «Gud er død».

Kapittel to omhandlar spørsmålet om Gud som skapar, og han siterer Paley (s.36) si alternative forklaring på livet på jorda der det mellom anna står: «…et hvert organisk legeme vi kan se, bare er noen få av tilværelsens mulige varianter og kombinasjoner som er blitt til gjennom umåtelig lange tidsrom, at nåtidens verden er en levning av denne variasjonsbredden, at millioner av andre kroppsformer og andre arter har gått til grunne fordi de hadde en oppbygning som ikke satte dem i stand til å overleve eller føre sine arter videre».

Darwin og hans samtid leitte etter «the missing link» mellom apene og menneskja. Seinare tider har vist at det manglar «missing links» i overgangen mellom dei forskjellege artane også.

Forfattaren kallar endringar innan ein rase, det eg ser på som ein type evolusjon, for «varianter», og skriv: «Det er intet klart skille mellom «varianter» og «arter», og den gradvise akkumuleringen av modifikasjoner kan skape former som ikkje bare er nye varianter, men nye arter». Beviset meinar han finst i genetikken, ikkje i restane av overgangsformer som aldri er funne. 

Realiteten er at mellomledd mellom artane, heilt frå dei minste former for liv, til dei største, er fråverande til no. Det går an å driva avl, eller styrt evolusjon om du vil, slik NRF (norsk rødt fe)  er utvikla med gode eigenskapar for både kjøt- og mjølkeproduksjon. Derimot er det ikkje i praksis råd å kryssa forskjellege arter, til dømes mellom katt og hund, eller ku og hest. Darwins «Om artenes opprinnelse gjennom det naturlige utvalg, eller de begunstigede rasers bevarelse i kampen for tilværelsen», kunne ikkje visa til evolusjon over artsgrensene.

Forfattaren i nemnde bok hevdar derimot at dette ikkje er eit problem, og angrip Guds Ord. På side 85 siterer han Genesis 1,26 og skriv så: «Fremveksten av vitenskapelig forståelse har styrtet mennesket ned fra denne høye tronen og ødelagt dette smigrende bildet.»

I det siste kapitlet i boka, «Mennesker og andre dyr», set humanisten mennesket inn i ein evulosjonistisk samanheng. Han har tidlegare (s.95) sitert Aristoteles’ ord om mennesket som «sosialt dyr». Som «sosiale dyr» i ei verd der «Gud er død» (i), er komplekse spørsmål om til dømes «dødshjelp og abort» (undertittel s.120) enkle, hevdar han.  Side 118: «Jeg mener at en rasjonell moral ikke trenger å baseres på religiøs autoritet…» og så skriv han om «fellesmenneskelige verdier basert på menneskets natur»….. «Religiøs moral binder gjerne disse fellesmenneskelige verdiene opp til en god del «rask», og humanismen vil gjerne få dette «rasket» vekk.»

«Verdier og verdighet. Tanker om det humanistiske livssyn»

Dette er tittelen på den andre boka eg lånte på Biblioteket, med Didrik Søderlind (red.) og utgjeve på Humanist forlag, Oslo, 2007. Frå dei forskjellege forfattarane, har eg valt ut dette:

Baksida har bilete av forfattarane

Lars Fr. H. Svendsen skriv om humanismens filosofihistorie, og startar med informasjon om korleis humanisme vert omtalt i forskjellege land. Sjølv vel han «antroposentrisme» (ii) som utgangspunkt, altså ei lære med mennesket som sentrum.  

Kirsti Bergh skriv om «Når siste ord skal sies. Om å være humanistisk gravferdstaler». Ho ynskjer å halda tale om «menneskets del av naturens store kretsløp, om livet – og om døden». (s. 81). «Vissheten om dødens endelighet gjør ikke den humanistiske gravferden til en følelsesløs, byråkratisk affære. Her er det kanskje i større grad rom for følelsesladet musikk, emosjonell sørgestemning og høystemt hyllest til livet. Her er det åndelighet – uten religiøsitet». (s.83).
 

Bernt Hagtvet skriv om «Forskjellighetens fellesskap. Menneskets rettigheter og humanismens moral». På side 119 har han undertittelen «Humanismens fiender», og held fram: «I forrige hundreår har særlig tre ideologiske posisjoner vist at humanismen og menneskerettens grunntese om at mennesket har verdi ikke på noen måte er en selvfølgelighet. Den tyske nasjonalsosialismen, den sovjetiske stalinismen og nasjonalistisk eller religiøs fundamentalisme i alle former (kristen, muslimsk, hinduistisk eller jødisk) har krenket menneskeverdet på det groveste.»

Hagtvedts utsagn er nok det eg vil hugsa......

Hagtvet skriv om FN: «Ikke tilfeldig oppstod det moderne menneskerettssystemet i FN fra 1945 til 1948. Dette var rett etter det dypeste sivilisasjonsfallet i moderne tid, den andre verdskrigen, med nazistenes folkemord mot jødene og Stalins slaveleirer som bunnmål». Kristen, jødisk og andre sin religiøse «fundamentalisme» er slik forfattaren ser det,  på lik linje med Hitlers utrydding av seks millionar jødar, og Stalins valdsregime. (iii)

Levi Fragell har termaet «Internasjonal humanisme. Om humanistbevegelsens feiltrinn og framganger». Han startar med at livssynet humanisme fekk sin eigen verdsorganisasjon i 1952. «Det ble i løpet av 50-årene akseptert av FN og andre overnasjonale organer som et livssyn med samme status og rettigheter som verdensreligionene. I denne sammenheng var det til god hjelp at bevegelsens lederskikkelser omfattet FN-gründere som UNESCOs Sir Julian Huxley og FAOs Lord Boyd Orr.» 

Dette sitatet frå Fragell, og Hagtvet sitt utsagn om religiøse fundamentalistar, var det som sette seg mest fast hjå meg. Grunnen? FN har markert seg med resolusjonar og fordømming av jødane år etter år, medan folkemord og overgrep andre stader i verda, vert «sopte under tepper» gong etter gong. Men eit høve til å dømma – og fordømma – jødane, let FN aldri gå frå seg. Beviset ligg i talet på FN-resolusjonar mot Israel samanlikna med andre land!

Denne boka sluttar med «Norsk humanistisk manifest 2006» som er interessant lesing. Der står mellom anna: «Tilværelsen har ingen forutbestemt mening; vi er frie til å skape mening og finne mål for våre liv.» Og «Vi tar avstand fra totalitære religiøse og politiske ideologier og tenkemåter».
----------------
Etter å ha lese side opp og side ned, sat eg att med inntrykket: Humanismen set altså likskapsteikn mellom «totalitære religiøse … ideologier og tenkemåter» og systematisk drap av menneske slik Hitler og Stalin gjorde det! Kan det stemma?  Med dette utgangspunktet er det lett å forstå at både FN – og alle som deler dette humanistiske synet, gjer alt dei kan for å fjerna tanken om Gud, og få bort frå jorda si overflate alle «religiøse fundamentalistar»! (iv)

 
Vil dette vera Antikrist si regjeringsplattform når han stig fram?

----------------------
(i) Sitatet er frå Nietzsche (1844-1900), var truleg ikkje sagt med tanke på at Gud hadde levt, men no var død (fysisk). Tanken var heller at i hans tankeverd var Gud ikkje-eksisterande og «død». «Vi er alle Guds mordere», er eit anna sitat som vert tillagt Nietzsche.
(ii) Personleg likar eg og best «antroposentrisme» av den enkle grunn at det liknar på «egoisme». Eg synest begge –ismene har mykje til felles.
(iii) Eit slik utsagn er så sjokkerande at eg spør meg sjølv: Er dette humanisme?
(iv) Teksten klårgjer ikkje kriteria for klassifieringa «religiøs fundamentalist».  Kanskje det er der eg høyrer heime?

Det er forbode å bruka bilete eller andre ting frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.

 

 Eit nytt menneskesyn voks fram…

Eg har i dag lyst å trekkja fram to populærvitskaplege bøker som viser korleis synet på mennesket har endra seg siste hundreåra. Som både du som lese dette, og eg sjølv, kjenner uttrykk som Darwinismen eller utviklingslæra. 

I motsetning til det tradisjonelle kreasjonistiske menneskesynet, vert det no forkynt at mennesket stammar frå «apene» eller «primatane» som mange i dag føretrekkjar å seia. Me er alle «dyr»….

To populærvitskaplege bøker:

Den første heiter «Darwins verden» av Dag. O. Hessen.(i) På baksida står at forfattaren er professor i biologi og har mellom anna skreve forordet i den nye norske utgåva av «Om artenes opprinnelse», Darwins mest kjende bok. (Den alltid hjelpsame bibliotekaren viste meg den nye utgåva av Darwins bok. Han sa at sjølve boka er tung å lesa, men at «forordet er mykje lettare å forstå!»)

Faksimile frå boka

Til alle som spør «Hvordan?» og «Hvorfor?»

Denne undertittelen understrekar forfattaren sin «misjon» med boka. Som alle andre slike bøker, har heller ikkje denne det endelege beviset på at teori og realitet samsvarar.

På side 77 er ein velkjend karikatur av Darwin frå 1871. På same sida står eit sitat av Darwin som startar med «Når det gjelder det teologiske … så piner dette meg».  (Av andre kjelder kan ein finna ut at han, som dei andre i hans samtid, var kreasjonist og til sin dødsdag såg med sorg på at den læra hans hadde vore med å breia ut, vart sett opp som «beviset» som avsette ein Gud som skapar av mennesket i sitt bilete.)

Derimot fortel forfattaren frimodig om «Vår første forgjenger blant pattedyrene (dyr som ammer og har pels) var en liten spissmusaktig skapning som opplevde å se de store dinosaurene streife omkring». Om så kjem den utviklingsteorien me alle kjenner så godt og som «beviser» at me eigentleg er å rekna som dyr, ikkje menneske skapt av Gud.

Faksimile frå boka

Den andre boka eg vil ta fram, er «Evolusjon. Den spennende fortellingen om livet på Jorden» av Daniel Loxton.(ii) Eg tek med denne boka for å visa kor universell innprentinga av utviklingslæra som gjer mennesket til eit dyr, er. Som den først nemnde boka, slær også denne kategorisk fast at mennesket er eit dyr som berre har «utvikla» seg meir enn andre dyr.

Side 32 startar med overskrifta: «Men hva med oss?»  Svaret kan ikkje vera klårare – og meir misvisande sett ut frå eit bibelsk og kreasjonistisk synspunkt: «Ja! På same måte som alle andre levende vesener, har det moderne mennesket gjennomgått en evolusjon fra de tidligere artene…».

Er dette menneskesynet bakgrunnen for tittelen «Dyret» i profetien til Johannes i Openberringsboka?

Det er i alle fall nærliggjande å tru det. Over heile verda finn me denne læra proklamert frå lærebøker i førskulen til dei som vert dosert på universiteta. 

Som me alle veit, er «the missing link» framleis «missing»! I tillegg har vitskapen enda opp med mange fleire uløyste spørmål rundt og bevis for utviklingslæra. Så mange at mange forskarar har gått over til teorien om at bak utviklinga må det finnast ein overordna intelligens. Ein slags «skapar», om du vil. 

Med bakgrunn i dei bøkene eg her har nemnt – og sikkert mange fleire, er det rimeleg å tru at den personen som står fram i verda som Antikrist (les: Anti-Krist), også vil rekna seg som eit produkt av evolusjon i dyreriket.

Å erkjenna at «han», «ho» eller «hen» er ein skapning laga i Guds bilete, reknar eg med vil vera utenkjeleg. 

Kanskje var det det Jesus ville fortelja då han kalla «Antikrist» «Dyret»?

------------------ 

(i) Utgjeve på Pax Forlag a/s, Oslo, 1998.

(ii) Denne boka er frå Canada og vart gjeve ut under tittelen «Evolution» av Kids Can Press, Toronto, Canada 2010 og utgjeve på norsk av Libretto forlag i 2012.

------------------------ 

Det er forbode å bruka bilete eller anna frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.

Om dyr med stor og liten førebokstav

Eg vil starta dette blogginnlegget med ei åtvaring til deg som føl bloggen min fast, eller er tilfeldig lesar. Eg er ikkje teolog eller trur eg har svaret på dei tinga eg tek opp i skriveria mine. Målet mitt er ikkje å få «tilhengjarar» som det heiter i internett-språket for tida. Det eg driv med, er min måte å tenkja gjennom ting på, og – om nokon finn det interessant, kan ha glede eller nytte av å leika med same tankane.

Det at Bibelen presenterer det mennesket som er leiande i denne verda sine siste år for «Dyret», er både tankevekkjande og skremmande. Og som eg har skrive før: Du som les dette, gjer det på eige ansvar. Ikkje skuld på meg om du skulle koma på ville vegar! 

Bibelens mange dyr 

Gud skapte dyr før han skapte menneske (Genesis 1-2). Seinare gav han jødane lovar og reglar om reine og ureine dyr, og at dei ikkje skulle laga bilete av dyr for å tilbe dei. Offertenesta var knytt til reine dyr, og då først og fremst kveg, geit og sau. 

I det heile har dyr ein stor plass gjennom heile Bibelen, både som fysiske dyr, og som «dyr» i overført betydning. Frå Johannes’ openberring har eg alt skrive om «Lammet» som er eit bilete på Jesus, han som styrer endetida fram til denne himmelen og denne jorda er borte. Som motsetning til «Lammet», stig så andre «dyr» fram, særleg frå Johannes openberring kapittel 13 og utover. 

Det første «dyret» 

Profeten Daniel hadde sett dyr i sine profetiske syn, og då som bilete på komande verdsrike (Dan.7). I openberringsboka ser Johannes først eit dyr stiga opp av «havet» (13,1). Dette dyret er ein kombinasjon av leopard, bjørn og løve (v.2), og fekk si makt frå Draken eller Djevelen.

Den vanlege tolkinga, så langt eg kjenner til, så vert «havet» tolka som folkehavet. Det samsvarar med v. 4 som fortel at folk tilbad draken, og dei tilbad dyret og sa «Kven er som dyret, og kven kan strida mot det?»

Me les at dette første dyret skal få makt over heile jorda, og det skal spotta Gud og himmelen. Det skal og føra krig mot «dei heilage», vinna over dei og få makt over «alle stammar og folk, tungemål og folkeslag».

Det er ein vanleg å forstå dette som at dette første «dyret» er bilete på eit politisk-religiøst system som skal breia seg ut over heile jorda. Dette er då ein parallell til det riket Djevelen tilbaud Jesus då han vart freista i Matt. 4,8-9. Truleg har det og samanheng med den første ryttaren med bogen, han som «vart gjeve ein sigerskrans, og med siger drog han ut for å sigra». 

Sjølv om Bibelen ikkje seier noko konkret om det, trur eg personleg at dette dei vonde makter sitt verdsrike, er eit resultat av den første ryttaren på ein kvit hest sine mange sigrar.

Det andre «Dyret» - Antikrist

Moderne kunst-bilete av "Lammet" i Nidarosdomen

Dette «Dyret» steig opp av jorda, hadde to horn og såg ut som eit lam, men snakka som ein drake. Det får si makt frå det første dyret (dvs. Draken), og brukar makta si så folka på jorda tilber Draken eller Djevelen (v.11-12). Men kvifor dette stig opp av jorda og ikkje av havet som det første, forstår eg ikkje.

«Dyret» vert tilbedt og får ei biletstøtte som kan snakka. Dei som ikkje vil tilbe denne, vert drepne. Det tvingar og alle, fattige og rike, til å ta «Dyrets merke» på høgre handa eller på panna, og ingen kan kjøpa eller selja noko utan å ha dette merket på seg.

Når me les heile kapittel 13, endar det med talet for dette «Dyret», som og talet for «eit menneske». Det vil seia at «Dyret» er eigentleg eit menneske. «Dyret» i liknar dessutan på eit lam, og er dermed motstykket til «Lammet» eller Kristus. Det er det ordet Antikrist betyr.

Nokre tankar rundt dyr sin plass i religionen gjennom tidene

Å tilbe dyr er ikkje noko nytt. Bibelen har mange døme, ikkje minst i samband med Egypt der oksen Apis og andre dyr var sentrale i egyptarane si gudstru. Jødane tok denne tanken med seg og fekk laga gullkalven ved Sinai til dømes. Men så langt eg kjenner til, var det gjennom alle tider eit klårt skilje mellom menneske og dyr. Dyr har gjennom tidene vore «dyr», og menneske alltid vore «menneske». I alle fall så langt eg forstår.

Rett nok finst det kombinasjonen av menneske og dyr i t.d. egyptisk og gresk religion, men då gjerne som ein kombinasjon av menneske- og dyre- eller fuglekropp. Bileta viser klårt kva som er frå dyr eller fugl, og kva som er frå mennesket. Der er ei heilt klår grense mellom delane.

Fleire stader finn me derimot religiøse overleveringar om gudar som fekk menneskeborn. Dei var då maktpersonar her nede på jorda. I slike «gudeætter» finn me både kongar eller keisarar, og dei vart tilbedne som gudar. 

Kva er så skilnaden mellom vår tid og tida då Bibelen vart skriven?

 Ein annan ryttar på kvit hest

I Johannes openberring kapittel 19 møter me endå ein ryttar på ein kvit hest:
«Og eg såg himmelen open, og sjå! – ein kvit hest. Og han som sat på hesten, heiter Trufast og Sannferdig, for han dømmer og strider med rettferd. 12 Auga hans er som logande eld, på hovudet har han mange kroner, og han har eit namn innskrive som ingen kjenner utan han. 13 Han er kledd i ei kappe som er dyppa i blod, og namnet hans er Guds Ord.» (Op 19:11-13).

Ut frå desse versa og det som kjem etter, så er det klart at denne ryttaren er Jesus eller Yeshua the Messaiah som dei truande jødane kallar han. Bak han kjem «himmelhærane» kledde i kvit lin, noko som indikerer at det her er snakk om dei som har vorte frelste då dei levde her på jorda. Dette forstår eg ut frå versa 6-8 om den himmelske festen som vert kalla «Lammets bryllaup». Gud brukar fleire stader uttrykk knytt til forloving og ekteskap for å forklara sin relasjon til jødefolket.
    Jeremias (kap. 2,2) skildrar folket si vandring i øydemarka med orda: «Gå og rop i øyra på Jerusalem: Så seier Herren: Eg hugsar din ungdoms truskap, din kjærleik som brur, då du følgde meg i ørkenen, i eit land der ingen kan så».
    Hoseas i kapittel brukar same biletet, og omtalar dei avgudsdyrkande jødane som ei hore som lever i si synd. Men ein dag skal «ho» venda om, og Gud seier:
«Eg vil binda meg til deg for alltid. Eg vil binda meg til deg i rettferd og rett, i kjærleik og miskunn. 20 Eg vil binda meg til deg i truskap, og du skal kjenna Herren.» (Hos 2:19-20).

Mange vil tru at "Dyret" er eit "kosedyr"

Lammets bryllaup i openberringsboka startar med ein lovsong:

«-og det er gjeve henne (brura) ei drakt av skinande reint lin.» Linet er dei rettferdige gjerningane til dei heilage». (Op 19:8). «Brura» er då eit bilete på alle dei truande, og no er dei kledde i kvit lin som viser deira truskap mot sin Gud. 
    Tidspunktet for «Lammets bryllaup» er nett før Kristus og hans hær rir ut over jorda for å gjera ende på alt det ugudelege i denne verda. «Dyret» saman med den falske profeten vert fanga og kasta i eldsjøen. Til slutt vert så den siste av den djevelske treeininga fanga og bunden (kap. 20,1-3) for tusen år. Med det startar tusen år med fred, «tusenårsriket».

Dyret, kven er det?    

Johannes skriv: «Og eg såg dyret og kongane på jorda og hærane deira samla til krig mot han som sat på hesten, og mot hæren hans». (Op 19:19).
    «Dyret» møter me først i kap. 11,7 og 13,1ff. Det vert karakterisert ved at det kjempar mot Guds vitne, mot «dei heilage» og alt som har med Gud og Kristus å gjera. «Det vart gjeve dyret ein munn som kunne tala store og spottande ord, og det fekk makt til å halda på i 42 månader. 6 Då opna det munnen for å spotta Gud, og det tok til å håna namnet hans og bustaden hans og dei som bur i himmelen. 7 Det fekk lov til å føra krig mot dei heilage og vinna over dei, og det fekk makt over alle stammar og folk, tungemål og folkeslag.» (Op 13:5-7).

Dette samsvarar med det som tidlegare bøker i Bibelen har skrive om eit menneske som står fram som motstykket til Jesus Kristus. Dyret eller Antikrist er «mennesket» i den djevelske treeininga, motstykket til Jesus som er «menneske» i det guddommelege treeininga.

Men det er eit "rovdyr" (Golvmosaikk i Nidarosdomen).

Antikrist stig fram i det som vert kalla «endetida»

Det er Johannes, som både skreiv eit evangelium, tre brev og openberringsboka, som brukar namnet «Antikrist», dvs. «mot Kristus». Personleg likar eg å seia at han er det «stikk motsett av Kristus»!
«Mine born, dette er den siste tida. De har høyrt at Antikrist skal koma, og mange antikristar har alt stått fram. Av dette skjønar vi at no er den siste tida.» (1.Joh 2:18).
    Paulus brukar mykje av 2.Tess.2 på same personen, men no som «motstandaren» han kallar «den lovlause». Han skal  setja seg over «alt det som gud og heilagdom heiter, så han til og med set seg i Guds tempel og gjer seg sjølv til gud.» (2.Tess 2:4) Og: «Når den lovlause kjem, har han si kraft frå Satan, og han står fram med stor makt og med under og falske teikn.» (2.Tess 2:9). Desse sitata og resten av DET Paulus skriv, er det same som Johannes sakriv om.
    Uttrykket «den lovlause» må forståast ut frå den bibelens eigen samanheng. Den som bryt Guds lov, er «lovlaus». Gud gav loven (dei ti boda) på Sinai, og i tillegg alle reglar og påbod som Toraen (dei fem Mosebøkene) lærer oss. Desse reglane vert seinare forenkla for dei ikkje-jødiske truande av apostelmøtet i Jerusalem (Ap. 15) og då forenkla i samsvar med det Jesus hadde undervist og praktisert. Derfor står det: «For Den heilage ande og vi har vedteke at det ikkje skal leggjast på dykk noka anna bør enn dette som er nødvendig». (Ap. 15:28)

Kva med dei jødiske mesias-truande?

Gjennom lange periodar hadde jødane ikkje noko tabernakel eller tempel. Dermed bygde dei synagogar der dei hadde religiøse samlingar. Etter år 70 e.Kr. då det siste tempelet vart øydelagt, har dei ingen ofringar av dyr eller rituelle handlingar knytte til tempeltenesta. Dermed er den «ytre», fysiske gudstenesta uråd å gjennomføra. Den «indre», det vil seia etiske delen av Toraen, står derimot ved lag. Det er derfor naturleg for dei både å omskjera borna sine, halda sabbaten og fylgja dei religiøse festane me les om i Toraen eller Mosebøkene

Vil jødane snart  byggja eit nytt tempel i Jerusalem?

Kveldssol Jerusalem (frå Scopushøgden).

Profetiane tyder på det. Paulus seier (2.Tess.2,4) at Antikrist skal setja seg i «Guds tempel». For at den profetien skal oppfyllast, må dei ha eit tempel. Eg kan ikkje forstå dette på nokon annan måte.
Står det om Antikrist i GT?
    Fleire tekstar i det gamle testamentet ser ut til å peika mot ein politisk leiar som motarbeider Gud og alt det han står for. Daniel har fleire tekstar som vert tolka som profetiar om Antikrist. I Daniel kap. 7, 3-25 og 11, 21-45 finn me dei tydelegaste. Daniel 11,31 fortel at tempeltenesta skal verta hindra og tempelet gjort ureint. Dette skjedde under Antiokus Epifanes (215 – 164 f. Kr) som var konge i det hellenistiske riket som rådde over Jerusalem. Han, og den greske innverknaden på jødisk gudsliv og kultur, var svært stor. Først under makkabearopprøret vart landet frigjort på nytt og tempelet reinsa. Hanukkah-feiringa er til minne om det.
    Jesus refererte til denne profetien (Matt. 24,15) som profeti både om øydelegginga av Jerusalem (år 70), og endetida som me lever i. Dermed passar profetien både på  Antiokus Epifanes (ca. 150 år f. Kr), og Antikrist (år ?? e.Kr).

----------- 

Bibelsitata er frå Norsk Bibel, nynorsk utgåve.

------------------ 

Det er forbode å bruka bilete eller tekst frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg!

Ryttaren på den kvite hesten

Det sjette kapitelet i openberringa Johannes fekk på Patmos, viser til hendingar som skjer nede på jorda. Oppe i himmelen ser han Lammet bryta segl etter segl, og i det dei fire første segla vert brotne, høyrer han «ei røyst som toreslag» som ropar «Kom!» Men dei som kjem, og det dei gjer, er knytt til jorda her nede hjå oss.

Lite truleg at han reid på ein norsk fjording?

Dei tre siste er lette å kjenna. Der dei rir fram, spreier dei krig, svolt, pest og død. Men desse ulukkene har fylgt menneskeslekta heilt frå skapinga. Det Johannes fekk sjå, er derfor ikkje noko nytt i hans samtid, og heller ikkje i vår. Derimot er det naturleg å tru at i endetida vil alt det vonde koma i sterkare grad enn før. Bibelen samanliknar utviklinga med fødselsvear. Og sjølv me karane veit at rier startar svakt, men aukar meir og meir både i styrke og frekvens heilt til barnet er født.

Sidan dei tre siste ryttarane skaper liding og død, så det er naturleg å sjå på dei som vonde, demoniske krefter som får meir og meir makt i verda vår.

Men kva eller kven symboliserer ryttaren på den kvite hesten?

Hestar har vore viktige både i krig og fred!

Berre i eitt enkelt vers (kap.6,2) skriv Johannes om han. Som før nemnt, er det mektige menn som i kunsten vert representert som ryttarar på kvite hestar. I tillegg står det at han fekk «ein sigerskrans, og med siger drog han ut for å sigra»(Op 6:2c), noko som understrekar  inntrykket.
Johannes fortel at denne ryttaren «hadde ein boge». No er ikkje bogen i seg sjølv farleg, men han gjer ryttaren i stand til å senda ut drepande pilar. I motsetning til sverd, øks og spyd, opererte bogeskyttarane på avstand frå det eller den dei skaut på! Ja, den dei sikta på, var kanskje ikkje ein gong klar over at dei vart angripne!
Men sidan Johannes her ser inn i den åndelege verda, er det naturleg å sjå korleis «pilar» vert omtalt biletleg i Bibelen

«Pilen» som symbol

I bibelsk symbolbruk er pilar våpen som både Gud og den vonde har i sine kogger, og det vert omtalt tre slag: «vanlege» pilar, giftpilar og brannpilar. Her er nokre eksempel på korleis Gud brukar sine «pilar»:

5. Mos.(Deut.) 32,23 viser til Guds straff for dei ugudelege: «Eg vil la ulukker hopa seg opp om dei og bruka opp pilene mine mot dei».
    Job klagar over lagnaden sin og seier: «Piler frå Den veldige sit i kroppen, gifta deira tek mi kraft; redsler frå Gud samlar seg mot meg.» (Job 6:4).
    David skriv i den sjuande salmen: «Dersom nokon ikkje vender om, vil han (Gud) kvessa sverdet, spenna bogen og sikta, gjera sine drepande våpen klare og setja fyr på sine piler. (v. 13-14. «Gud» sett inn her for å visa samanhengen).

Tilsvarande bruk av «pilar» finn me og frå dei og den vonde (Djevelen): 

David seier: «For sjå, dei lovlause spenner bogen og legg si pil på strengen; i mørkret vil dei skyta på dei ærlege av hjartet.» (Sal 11:2).
    Og: «Gøym meg for banden av valdsmenn, for hopen av dei som gjer urett. 4  Dei kvesser si tunge som eit sverd og siktar inn pilene, dei beiske orda. 5  Frå bakhald vil dei skyta den skuldlause. Brått skyt dei han, dei er ikkje redde.» (Sal 64:3-5).
    Ein annan stad står det: «Herre, berg meg frå lepper som lyg, frå tunger fulle av svik! 3  Kva skal han gje deg, du svikefulle tunge, kva meir skal han la deg få? 4  Stridsmannens kvasse piler og brennande kol frå gyvelbusken!» (Sal 120:2-4).

Til slutt Paulus si oppfordring til dei truande i Efesus:  «

Golvmosaikk i Nidarosdomen er "ryttaren" er ytstyrt med tysk hjelm!

Ta difor heile Guds rustning på, så de kan gjera motstand på den vonde dagen, vinna over alt og bli ståande. 14 Så stå då fast: Spenn sanninga til belte om livet, ta rettferda til brynje, 15 og snør fredens evangelium til skor på føtene, så de er klare til å gå. 16 Lyft trua høgt til skjold i alt som hender! Med det kan de sløkkja alle brennande piler frå den vonde. 17 Ta frelsa til hjelm, og grip Andens sverd, som er Guds ord. 18 Gjer dette i bøn, og legg alt fram for Gud! Be alltid, i Anden! Vak og hald ut i bøn for alle dei heilage.» (Ef 6:13-18). (Uthevinga gjort her).
 

Desse sitata viser at både dei gode kreftene i livet, dvs. Guds side, og dei vonde kreftene, dvs. Djevelen si side, brukar piler som våpen. Og då ryttaren på den kvite hesten rir først i eit fylgje som spreier død og liding, rir han utan tvil på Djevelen si side den åndelege striden som me – og alle menneskje – er ein del av enten me vil eller ikkje…

Slik i alle fall eg forstår det….

--------------------- 

Merk: Alle sitata frå Bibelen er frå Norsk Bibel, nynorsk utgåve.

------------ 

Det er ikkje lob å bruka bilete eller tekst frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.







 

 Introduksjonen til det store endetidspanoramaet?

I stykket eg har referert frå Jerusalem Post (JP), står ryttarane på dei fire hestane som introduksjonen til det som skal koma. I det dei fire første segla på bokrullen vert brotne, kjem ryttarane fram. Det er derfor naturleg å tenkja slik skribenten gjer: Det som skjer i Ukraina og verda nett no, var det det profeten såg for bortimot to tusen år sidan? 

Uansett, i openberringsboka Johannes skreiv, er avsnittet om dei fire ryttarane berre ei innleiing til det som kjem. Ser me på heile boka, er ho ikkje ei vidfemnande og kronologisk framstilling av hendingar. Det verkar meir som om fokus blir flytt og viser oss forskjellege scener eller rekkjer av hendingar. Eller, som eg har nemnt før, profeten ser berre forskjellege toppar innover i framtidslandskapet.

Faksimile av biletet Jerusalem Post brukar i stykket eg refererer til her.

Dei fire ryttarane, kven er dei?

Bibelen fortel ikkje kvar dei fire ryttarane kom frå. Ved kvart nytt segl som vert brote, høyrest ein sterkt «Kom», og apostelen «såg» dei som kom til synes. Men det vert ikkje gjeve noko forklaring på kven ryttarane er. Ut frå samanhengen er det grunn til å tru at dei er åndelege vesen som «fekk makt» til å gjennomføra det dei reid ut for å gjera. Det dei gjer, fører til liding og død, så gode åndsmakter kan dei ikkje representera.

Kvar rir dei?

Me veit ut frå kapittel fire, at Johannes alt var i himmelen då han fekk sjå dette. Han kom opp der for å sjå «det som deretter skal henda». (4,1). Det han så skriv i kapittel fire og fem, er om det har han fått sett så langt. Me lærer at bokrullen (kapittel 5,1) og han som bryt segla, er i himmelen. Der oppe vert segla brotne så ryttarane kjem fram, men deira aksjonsområde er jorda og menneska. Dei fire ryttarane rir med andre ord omkring mellom oss her nede! 

Han på den raude hesten, får makt til å ta freden vekk frå jorda. Resultatet er at mange menneske misser livet. Reiskapen hans, er «eit stort sverd», noko som kan indikera at det er våpen som fører til liding og død der han rir fram..

Han på den svarte hesten, får makt over matkornressursane. Hans reiskap er ei skålvekt, det vil seia den vekttypen som vert brukt til å vega ut relativt små mengder. Matkornet vert seld til skyhøge prisar, men olje og vin får han ikkje «skada»(v.6,6). 

Her er nemnt to vareslag som vert målt opp på forskjelleg vis. Matkornet selt på vekt, olje og vin med litermål. Likevel trur eg ikkje at det er målemetoden som er av gjerande i denne saka, men heller at det er varer som vert produserte på forskjellege stader på jorda. Dermed kan det vera aktuelt å tenkja at ikkje alle område på jorda skal verta like hardt råka, eller at ikkje alle område på jorda lir like mykje under mangelen av matkorn.

Han på den gulbleike hesten i) heiter «Døden», og i hans fotspor fylgde dødsriket. Dei spreier død på same måte som dei to føregåande, og i tillegg kjem pest og «villdyra på jorda». Dermed vert aksjonsområdet for dei vonde kreftene, utvida endå meir.

Dei fekk makt over «fjerdedelen av jorda», står det. Om «fjerdedelen» står for ein geografisk eller statistisk storleik, vert det ikkje sagt noko om. Om det er statistisk, slik eg nemnde i bloggen sist, endar me opp med ei viss menneskemengde. Om det er snakk om ein geografisk storleik, er det spørsmål om dette er ei samla blokk som t.d. ein verdensdel, eller det er snakk om mindre område spreidd utover heile kloden.

Når rir dei omkring?

Når ein les teksten, kan ein lett tenkja at dette er noko nytt som skjer, og at «no først» stormar dei fire hestane ut over jorda. Men når me ser på kva område dei har fått makt over, så kjenner me att, i alle fall når det gjeld dei tre siste. Krig, svolt og pest og menneske drepne av villdyr, har eksistert nesten heilt frå skapinga i Genesis (1.Mosebok). Han på den kvite hesten som «vert gjeve ein sigerskrans» og som brukte pilar som våpen, er derimot vanskeleg å plassera, i alle fall direkte. Men dei tre andre, har utan tvil ridd i mange tusen år før vår tid.

Men om dette ikkje er noko nytt i menneska si soge, kvifor viser Gud Johannes dette for at alle som ynskjer å vera Guds «tenarar», skulle vita om det? ii)

For meg ser denne profetien ut som eit bakteppe for det som skal skje vidare utover i openberringsboka. Eg trur derfor ikkje slik skribenten i JP og mange trur, at dette er noko som først skjer i vår tid. Det vonde har vore i verda sidan syndefallet, men i den siste tid skal det nå høgder som verda aldri før har sett. Som Jesus sa det:

«For i dei dagane skal det koma ei trengselstid som det aldri før har vore, frå Gud i opphavet skapte verda og fram til no, og som det aldri meir skal bli. 20 Og gjorde ikkje Herren dei dagane kortare, så vart ikkje noko menneske frelst. Men for deira skuld som han valde ut, har han gjort dei dagane kortare». (Mark 13:19-20)

Det godt at det er Lammet som har siste ordet også over endetida. For den som har funne frelsa i det han gjorde for oss på Golgata.

--------------

i) Fargen på denne hesten vert forklart på litt forskjelleg måte. KJ brukar «pale», dvs. «bleik». DHS omset med «a pallid, sickly looking horse». TLV brukar “a horse, pale, greenish gray”. New Living Translation (NLT) brukar “a horse whose color was pale green”.

ii) Opb.1,1.

---------------------- 

Merk at det er ikkje lov å bruka bilete eller tekst frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.

 Me går ei vond tid i møte

Me har all grunn til å verta redde når me les det Bibelen fortel om «endetida». Naturen skal verta øydelagt, men og dei politiske og mellom-menneskelege systema som verda vår byggjer på. Aldri, heilt frå skapinga, har jorda vår opplevt slike katastrofar som dei som Bibelen teiknar for oss.

Sjå opp!
(Statue i kyrkje i Trondheim)

Kven kan me setja vår lit til?

Som me har lese, så profeterte Jesus om endetida, og han sa mellom anna til sine: 

«Men når dette tek til å henda, skal de retta dykk opp og lyfta hovudet! For då skal de snart setjast fri.» (Luk 21:28).

Med dette minner han oss om at det som kjem, også er starten på noko nytt og betre! Han samanliknar og endetida med ein fødsel. Med andre ord: Det vert lidingar og prøvingar, men etterpå glede og lukke. Etter det som vert kalla «den store trengsel», kjem først tusenårsriket. Etter ein domsperiode, lovar Herren sine ein ny himmel, ei ny jord og eit nytt Jerusalem der sorg og død ikkje finst.

Jesus styrer utviklinga i endetida

Svaret er enkelt. Apostelen Johannes på øya Patmos, fekk sjå inn i himmelen. Han skriv:

«Då såg eg ein mektig engel som ropa med høg røyst: «Kven er verdig til å opna boka og bryta segla?» 3 Men korkje i himmelen eller på jorda eller under jorda var det nokon som kunne opna boka eller sjå i henne.» (Op 5:2-3).

Då gret Johannes sårt, men ein av dei eldste sa: «Gråt ikkje! For løva av Juda-stammen, Davids rotskot, har sigra og kan opna boka med dei sju segla. 6. Og eg såg eit lam som stod midt på trona, mellom dei fire skapningane og i krinsen av dei eldste, og det såg ut som lammet var slakta. Det hadde sju horn og sju auge, og auga er dei sju Guds ånder som er utsende over heile jorda.» (Op 5:5b-6)

Jesus Guds lam

Lammet
(Moderne kunst i Nidarosdomen).

Apostelen Johannes hadde sjølv skrive ned det døyparen Johannes vitne: «Sjå, Guds lam, som ber bort synda i verda!» (Joh 1:29b). Apostelen skreiv og til dei truande i Korint: «For vårt påskelam er slakta, Kristus.» (1Kor 5:7b).

Og no, som fange på Patmos, fekk han sjå Jesus som den som til slutt skal styra utviklinga, både endetida for denne jorda vår, og det kjem etterpå!

Men Jesus er mykje meir enn offerlammet

Johannes såg Lammet, men og mykje meir. Jesus er oppfyllinga av Guds lovnader til jødefolket: Han er løva av Juda stamme og Davids rotskot, med andre ord den Messias som jødane har venta på gjennom fleire tusen år! Som ein fullkomen perfekt slipt diamant, står Jesus fram i Bibelen sine bøker under mange namn. Som kvar fasett i diamanten har sin eigen glans, viser alle Jesu namn forskjellege sider av han og gjerninga hans. Johannes ser ikkje lenger den enkle læraren frå Galilea som dei hadde vandra saman med i tre år. Nei, alle dei eigenskapane og namna Jesaja nemner i jule-teksten (Jes.9): Underfull rådgjevar, Veldig Gud, Evig Far, Fredsfyrste, han som har herreveldet over jorda og styrer ut frå Davids tru ne, og med fleire. I han er oppfylt, ikkje berre alle lovnadane til jødane, men og dei til oss ikkje-jødar!

Den himmelske lovsongen

Det er derfor ikkje rart at livsvesna og dei eldste fell ned for han og syng: «Verdig er du til å ta imot boka og bryta segla på henne. For du vart slakta, og med ditt blod har du frikjøpt for Gud menneske av alle stammar og tungemål, av alle folk og folkeslag.» (Op 5:9).

Og englane stemmer i: «Verdig er Lammet som vart slakta, verdig til å få all makt og rikdom, visdom og styrke, ære og pris og takk.» (Op 5:12)

Ein ny tidsepoke

Med dette har ein ny periode starta, og den gjeld både i himmelen og på jorda. Jesus hadde sagt at ikkje-jødar skulle trø ned Jerusalem inntil «deira tid var ute»(Luk.21,24). Og når det gjeld frelsa, så skriv Paulus til dei truande i Roma, at det er sett eit tal på kor mange ikkje-jødar som skal verta frelst (Rom,11,25).

Dei omlag to tusen åra som har gått sidan Jesus døydde og stod opp att, vert av mange kalla for «nådetida». Det vil seia at kven som vil kan koma til Gud, erkjenna syndene sine og verta frelste ved Jesu blod.

Tida som kjem etter det me les i openberringsboks sitt femte kapittel, kan me samanlikna med perioden regnet i syndefloda trong til vatnet dekte heile jorda. Me kan og samanlikna det med tida som gjekk frå Moses gjekk til Farao med bodet til Gud, til Farao og heile hæren hans låg drukna i Raudehavet.

---------- 

Bibelsitata er frå Norsk Bibel, nynorsk utgåve.

Merk: Det er forbudt å bruka tekst eller bilete frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.

Det går mot natt....

 Me går ei mørk tid i møte

Me har all grunn til å kjenna oss redde når me les det Bibelen fortel om «endetida». Naturen skal verta øydelagt, men også dei politiske og mellom-menneskelege systema som verda byggjer på. Aldri, heilt frå skapinga, har jorda opplevt slike katastrofar som dei som Bibelen fortel om no.

Kven kan me setja vår lit til?

Som me har lese, så profeterte Jesus om endetida, og han sa mellom anna til sine: 

“Men når dette tek til å henda, skal de retta dykk opp og lyfta hovudet! For då skal de snart setjast fri.” (Luk 21:28).

Med dette minner han oss om at det som kjem, også er starten på noko nytt og betre! Han samanliknar og endetida med ein fødsel. Med andre ord: Det vert lidingar og prøvingar, men etterpå glede og lukke. Etter det som vert kalla «den store trengsel», kjem først tusenårsriket. Etter sin nye prøveperiode, lovar Herren sine ein ny himmel, ei ny jord og eit nytt Jerusalem der sorg og død ikkje finst.

Kven styrer utviklinga av den tida me går inn i?

Svaret er enkelt. Apostelen Johannes på øya Patmos, fekk sjå inn i himmelen. Han skriv:

«Då såg eg ein mektig engel som ropa med høg røyst: «Kven er verdig til å opna boka og bryta segla?» 3 Men korkje i himmelen eller på jorda eller under jorda var det nokon som kunne opna boka eller sjå i henne.» (Op 5:2-3).

Då gret Johannes sårt, men ein av dei eldste sa: «Gråt ikkje! For løva av Juda-stammen, Davids rotskot, har sigra og kan opna boka med dei sju segla. 6. Og eg såg eit lam som stod midt på trona, mellom dei fire skapningane og i krinsen av dei eldste, og det såg ut som lammet var slakta. Det hadde sju horn og sju auge, og auga er dei sju Guds ånder som er utsende over heile jorda.» (Op 5:5b-6)

Jesus døydde ein gong for alle, og no  trengst det ikkje fleire offer. Det Han gjorde, var nok!

Jesus Guds lam  Apostelen Johannes hadde sjølv skrive ned det døyparen Johannes vitne om: «Sjå, Guds lam, som ber bort synda i verda!». (Joh 1:29b). Apostelen skreiv og til dei truande i Korint: «For vårt påskelam er slakta, Kristus.» (1Kor 5:7b).

Og no, som fange på Patmos, fekk han sjå Jesus som den som til slutt skal styra utviklinga, både endetida for denne jorda år, og det kjem etterpå!

Men Jesus er mykje meir enn offerlammet

Johannes såg Lammet, men og mykje meir. Jesus er oppfyllinga av Guds lovnader til jødefolket: Han er løva av Juda stamme og Davids rotskot, med andre ord den Messias som jødane har venta på gjennom fleire tusen år! Som ein fullkomen perfekt slipt diamant, står Jesus fram i Bibelen sine bøker under mange namn. Som kvar fasett i diamanten har sin eigen glans, viser alle Jesu namn forskjellege sider av han og gjerninga hans. Johannes ser ikkje lenger den enkle læraren frå Galilea som dei hadde vandra saman med i tre år. Nei, alle dei eigenskapane og namna Jesaja nemner i jule-teksten (Jes.9): Underfull rådgjevar, Veldig Gud, Evig Far, Fredsfyrste, han som har herreveldet over jorda og styrer ut frå Davids trune, og med fleire. I han er oppfylt, ikkje berre alle lovnadane til jødane, men og dei til oss ikkje-jødar!

Den himmelske lovsongen

Det er derfor ikkje rart at livsvesna og dei eldste fell ned for han og syng: «Verdig er du til å ta imot boka og bryta segla på henne. For du vart slakta, og med ditt blod har du frikjøpt for Gud menneske av alle stammar og tungemål, av alle folk og folkeslag.» (Op 5:9).

Og englane stemmer i: «Verdig er Lammet som vart slakta, verdig til å få all makt og rikdom, visdom og styrke, ære og pris og takk.» (O
p 5:12)

Som desse endene frys og ventar på våren, kan
Guds folk sjå fram mottusen år med fred...

Ein ny tidsepoke

Med dette har ein ny periode starta, og den gjeld både i himmelen og på jorda. Jesus hadde sagt at ikkje-jødar skulle trø ned Jerusalem inntil «deira tid var ute».(Luk.21,24). Og når det gjeld frelsa, så skriv Paulus til dei truande i Roma, at det er sett eit tal på kor mange ikkje-jødar som skal verta frelst (Rom,11,25).

Dei omlag to tusen åra som har gått sidan Jesus døydde og stod opp att, vert av mange kalla for «nådetida». Det vil seia at kven som vil kan koma til Gud, erkjenna syndene sine og verta frelste ved Jesu blod.

Tida som kjem etter det me les i openberringsboks sitt femte kapittel, kan me samanlikna med perioden regnet i syndefloda trong til vatnet dekte heile jorda. Me kan og samanlikna det med tida gjekk frå Moses gjekk til Farao med bodet til Gud, til Farao og heile hæren hans låg drukna i Raudehavet.

............................ 

Bibelsitata i denne bloggen er tekne frå Norsk Bibel, nynorsk utgåve.

Det er forbode å bruka tekst eller bilete frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.