Kven er dei som vert kalla «Lammets brud» i Johannes’ openberring?

I Johannes si openberring står det om to kvinne-skikkelsar sentralt. Den første er jomfru, og vert kalla «Jesu brud". 1

«Det gryr mot dag» har to kapittel som handlar om henne. Kapitelet «Brud og brudgom møtes» 2 gjer det klart at her meinar forfattaren at det er dei frelste i nytestamentleg tid som utgjer Jesu brud. Han skriv:

«Guds utvelgelse av menigheten – Jesu Kristi brud – fant sted på et for oss ukjent tidspunkt i evigheten….. I det gamle testamentet finner vi rett nok fine forbilder, eller typer, på Kristus og menigheten. …. Men som en konkret, frelseshistorisk begivenhet er utvelgelsen ukjent i Det gamle testamentet». 3

Som kvitveisen stig opp or svart mold, kvit og rein,
slik skal og "Lammets brud" stå i Guds himmel.

I kapitlet «Menighetens tidsperiode» 4 viser han til at «Guds jordiske paktsfolk, Israel, frelseshistorisk ble satt på et sidespor da Gud tok til å samle seg et nytt eiendomsfolk. Ser vi på menigheten i et profetisk perspektiv, er tiden for utvelgelse av denne mellom Jesu kors og Jesu kongetid, mellom korset og kronen». 5 

Kva bibeltekst fundamenterer han dette på? Etter jødisk kalendar – den nærmar seg år 6 000 – reknar han «Lammets brud» eller «menigheten» dei som er fødde og vorte «kristna» i løpet av 1/3 av denne tida. Dei som var fødde og trudde på Israels Gud i dei 4000 åra før Jesus vart fødd, går dei då fortapt?

I kapitlet «Lammets bryllup», 6 kjem forfattaren inn på forholdet mellom dei truande og Jesus. Han siterer Paulus: «Jeg har jo forlovet dere med en mann, for å fremstille en ren jomfru for Kristus». (2. kor. 11,2b).

Går me til det 21 kapitelet i Openberingsboka, finn me det nye Jerusalem «budd som ei brur 7 som er pynta for sin brudgom». (21,2c). Byen er pynta til «Lammets bryllup». I denne byen skal «aldri noko ureint koma inn, og ikkje nokon som fer med heidensk styggedom og lygn, men berre dei som er oppskrivne i livsens bok hjå Lammet» (21,27).

At Guds sanne «menighet» er innskrivne i livsens bok i himmelen, er klårt. Men – om ikkje dei truande jødane i GT er rekna med, kvifor er vår framtidige heim i himmelen kalla «Det nye Jerusalem»? Eller portane oppattkalla etter dei tolv Israels-ættene? Og bymuren bygt på tolv grunnsteinar med namna til dei tolv apostlane som alle var jødar? (21,10-12). Kvifor denne gammaltestamentlege forankringa når det berre er dei utvalde i NT-perioden som skal koma inn der? Og kvifor vert det understreka at ikkje noko heidensk ureinskap skal koma inn?

For meg ser det heller ut til at me truande av ikkje jødisk bakgrunn vert fletta inn i den jødiske tradisjonen som starta i GT, og som held fram i NT. Apostlane og Jesus sjølv var alle jødar og stod godt planta i den jødiske tradisjonen slik Gud påla dei i GT. 8

Nominelt medlemsskap er ikkje det same som å fylgja i Jesu

Gud lærde blomstrane å opna seg mot sola og lyset.
Me er skapte for å leva i Guds  lys.

I kapitlet «Menighetens tidsperiode» 9 skriv forfattaren: «I ca. 2000 år har budskapet og ordren som disiplene fikk på Oljeberget, gått ut over verden…. En regner i dag med at ca. 2,2 milliarder mennesker hører til Jesu Kristi kirke10 på jord. Daglig blir ca. 65 000 mennesker frelst her i verden».

Desse statistiske dataene byggjer på registrer over nominelle medlemmer i formelt sett kristne kyrkjer. Det store fleirtalet av desse 65 000 vert frelst gjennom eit ytre rituale, barnedåpen. Statistikken fortel ingen ting om desse medlemane sitt gudsforhold, om deira tru og om dei ynskjer å gå i Jesu fotspor.

Ser me på dei territoriale kyrkjene sin store medlemsmasse, er det imponerande. Men kor mange av dei er levande kristne?

Kan omtalen av menigheten i Bibelen si siste bok læra oss noko?

Menigheten i Johannes’ Openberring

Jesus viste seg for Johannes på Patmos for at han skulle skriva til 7 lokale kyrkjer i Vesle-Asia: Efesos, Smyrna, Pergamon, Tyatira, Sardes, Filadelfia og Laodikea. Kvar menighet vart symbolisert av ein lysestake, og kvar kyrkja hadde sin engel symbolisert med ei stjerne. «Engel» tyder bodberar, og vert normalt tolka som menigheten sin åndelege leiar.

Ingen av desse menighetene finst i dag. Mange av byane er og berre ruinar. Likevel har me mykje å læra av desse bodskapane. Alle, bortsett frå ein, har eit refsande element. Unnataket er Filadelfia som er svak og skal gå gjennom store prøvingar. Men til alle lyder: «Den som sigrar…». Og siger kan opplevast først når kampen er over. (2. Tim. 4,7-8).

Det er underleg at Jesus valde desse sju menighetene. Dei fleste var nokså ukjende. Ofte vert dette forklart med at Jesus har gjeve oss eksempel me skal læra av. Ein måte å tolka bodskapane på, er at kyrkjene representerer forskjellege epokar. Nikolaittane var ei rørsle på 100-talet. Dei er nemnde til Efesos og Pergamon, men ikkje seinare.

Som plantane er forskjellege frå kvarandre, slik har og dei forskjellege
flokkane av kristne sine særdrag.

Etter denne tolkingsmåten, representerer Laodikea menigheten i endetida, dvs. «vår tid». Denne menigheten var lunka i si gudsdyrking, rik i eigne auge, men fattig i Guds auge. Jesus stod utanfor, banka på og ville inn. Eit interessant punkt i bodskapen er og uttrykket: «om nokon høyrer mi røyst og opnar døra, då vil eg gå inn til han og halda måltid, eg med han og han med meg». (3,20). Det verka her som om Jesus har gjeve opp det sjølve menigheten, og derfor søkjer einskild-individa for å dela sitt måltid (nattverden) med den som opnar.

Etter dette finn me ikkje menigheten nemnt før i avslutningsformuleringane: (22,16):

«Eg, Jesus, har sendt min engel til å vitna for dykk om dette i kyrkjelydane».
Sitatet fører tanken tilbake til dei to første kapitla. «Den som sigrar…». Guds plan og ynskje er at hans folk skal ha siger over verda. Som Johannes skriv:

«For alt som er født av Gud, sigrar over verda. Og det som sigrar over verda, er vår tru…. Kven andre vinn over verda enn den som trur at Jesus er Guds Son?....
Den som trur på Guds Son, har vitnemålet i seg. Men den som ikkje trur Gud, har gjort han til lygnar, fordi han ikkje har trutt Guds eige vitnemål om Son sin…. Den som har Sonen, har livet. Den som ikkje har Guds Son, har ikkje livet». (1. Johs. 5,4 – 12 i utdrag).

----------------------------------
1 Både på nynorsk og bokmål kan ein skriva både «brud» og «brur». Eg har valt å bruka «brud» sidan det vert brukt i «Det gryr av dag». Der eg siterer brå nynorsk-Bibelen, førekjem ordet «brur».
2 S. 88-91.
3 S. 89, tredje avsnitt.
4 S. 86-87.
5 S. 86, 1. avsnitt.
6 S.96-98.
7
8 Omskjeringa, reisa til Jerusalem i høgtidene, gå i synagogen på sabbaten, osv.
9 S. 86-87.
10 Her brukar forfattaren ordet «kirke», men i resten av boka «menigheten». Er dette ein indikasjon på eit skilje mellom «sanne kristne» og «nominelle kristne»?

Bileta her er mine eigne.

For å kunne bruka dei eller andre delar av denne bloggen, trengst skriftleg lov på førehand.

Lever me i endetida?                                  

Nokre menneskje les profetiane som horoskop. Dei jaktar etter lys og lukkeleg framtid utan for store personlege offer og innsats.

I motsetning til det horoskop-forfattarane serverer lesarane, viser Bibelen oss ei mørk framtid med store krav til den som vil sigra til slutt. Først, når endetida si mørke natt er over, skal Guds evige lys skina over Guds folk på ei ny jord og under ein ny himmel.


Også i det bibelske landskapet er det spennande….

Viktigare enn å kjenna teikna på endetida, er  å ha klårt for seg realitetane i verda, og Guds plan med oss. Ester vart dronning «nett for ei tid som denne» (Ester 4,14c). Du og eg lever akkurat no fordi Gud har ein plan med oss.

Med utgangspunkt i boka: «Det gryr mot dag», vil eg gå inn på ting i endetida som både forundrar og uroar. Eg gjer ikkje dette for å kritisera eller snakka ned ei elles god bok og ein trufast Herrens tenar.  Målet mitt er å kasta lys over emne som kan og bør sjåast frå fleire synsvinklar.

Eg inviterer derfor lesarane med å ei vandring i endetida.

Del 2: Guds paktsfolk – Israel og Guds menighet

Etter å ha lese gjennom boka til Furnes, gjekk eg tilbake til undertittelen «Guds paktsfolk – Israel og Guds menighet». Meinte forfattaren  med denne formuleringa at det er eit motsetningsforhold mellom Israel og menigheten? 1 Eller var det eit supersesjonistisk bibelsyn som ligg bak? Erstatningsteologisk kan det – etter innhaldet i boka, ikkje vera.

Israel – kven er det?

Med Israel meinar boka Abrahams etterkomarar: jødane.  Ei folkegruppe med genetiske, etniske og kulturelle fellestrekk. Desse gav Gud ein evig rett til landet, og gav dei spesielle lovnader. Deira rolle i denne verda er unik. Dei fekk til og med påbod om eit eige fysisk teikn på at dei var Guds utvalde folk: omskjeringa.

Gud trong Abraham og hans ætt for å føra fram den guddommelege frelses-planen som skulle nå «til endane av jorda». Det er eit mål utan etniske og geografiske grenser, men som trong ei jordisk forankring og eit menneskeleg opphav for å verta gjennomført.

Det er bakgrunnen for at Bibelen 2 ført og fremst er ei jødisk bok, skriven omtrent berre av jødar. «Nasarearen si sekt» var i starten jødar og slike som hadde gått over til jødedommen. Først i Apostelgjerningane 10 kjem folk utanfor denne gruppa, aktivt med. 

Guds menighet spirer der ingen skulle tru...

To kapittel har titlane: «I. Fra Abraham til Kristus» og «II. Frå pinsedagen til staten Israels opprettelse». Godt og sant både som historiske data og bibelske sanningar. Her møter me dei lange linjene fram til 1948 og opprettinga av staten Israel.

Her er og eit kapittel om «Erstatnings-teologiens villfarelse». 3 Godt skrive og gjev innsyn i eitt av den kristne kyrkja sine mange og sørgjelege feilsteg.

Menigheten, kven er det?

Kapitelet «Guds hemmelighet – menigheten» 4 presenterer mange bibelske sanningar, men skaper samstundes forvirring. Her står: «Det er viktig å ha med at det i Skriften er omtalt tre klasser mennesker: «Vær uten anstøt for jøder og for grekere (hedninger) og for Guds menighet". (1.»Kor.10,32)» 5

Apostelen nemner her to etniske grupper: jødar og grekarar. Den siste vert normalt rekna som representant for «ikkje-jødane»- «goyim» - som er det hebraiske ordet våre Biblar omset med heidningar. 6

Den tredje, «Guds menighet» er derimot eit utval av menneskje – jødar og ikkje-jødar – utvalde på grunn av si tru på Jesus Kristus. Etnisk sett er «Guds menighet» ei herleg blanding med felles kjenneteikn: Trua på Jesus som verda sin frelsar, og lydigheit mot hans Ord.

Til romarane skriv Paulus: «For eg skjemmest ikkje ved evangeliet. Det er eit Guds kraft til frelse for kvar den som trur, jøde fyrst og så grekar». 7 (Rom. 1,16). Her og let han dei to etniske gruppene representera alle menneskje på jorda. Men berre ein del av desse opplever Guds kraft til frelse. Det var dei som trur! Ikkje-truande  jødar, grekarar og kven som helst elles, står dermed utanfor Guds frelse og Guds menighet.

Kva er det så i undertittelen som er feil?

Me lærde på skulen i reknetimane at me alltid skulle kontrollera kva «nemningar» det stod i oppgåva me fekk. Skulle me finna fram til eit svar i «liter», så måtte alle mål omgjerast til liter. Først når det var gjort, kunne me rekna oss fram til rette svaret.

Her er eit svakt punkt i denne elles så gode boka: Israel som etnisk og genetisk storleik, høyrer ikkje til same kategori som «menigheten». Det gjer «reknestykket» feil.

Sant nok fekk alle jødane loven (Toraen) på Sinai. Guds pakt vart gjort med heile folket. Men som i alle andre folkeslag, delte ikkje alle jødane trua.


Kvifor vart jødane jaga frå landet sitt? Fordi babylonarane var dei for sterke? Vart Jerusalem øydelagt fordi dei romerske hærane var for mektige? Absolutt ikkje. Det var oppfyllinga av vilkåra i pakta Gud gjorde med Israel.

Naturen lærer oss at når me plantar det som er godt og
vakkert, får me noko å gle oss over.

Stefanus peika i sin forsvarstale (Ap. 7,19-43) på at jødane gjekk sine eigne vegar og dyrka framande gudar. Derfor vart dei førde til Babylon. Derfor vart Jerusalem øydelagd i år 70. På den måten er Bibelen ei tydeleg konsekvens-etisk lærebok: Det du sår, skal du hausta. 8

Var «menigheten» ein ukjent tanke i GT?

I den gamle Bibel-ordboka til Gimnes 9 finn me ordet «menighet» brukt 32 gonger i GT. Så langt eg kan finna, viser ordet til dei som fylgde Loven og forskriftene.

Grunnlaget for menigheten i GT var trua og tilliten til Guds Ord. Som til dømes då påskelammet vart slakta før utgangen av Egypt. Trua og lydigheita deira gjorde at døds-engelen gjekk forbi dei. Det same er grunnlaget for menigheten i NT. Utan at me trur og innrettar oss etter det Gud seier, er der inga frelse.

Den jødiske offertenesta peika fram mot Jesu død som «Guds lam». Menigheten i GT såg framover med tru og venta på Guds lovnad oppfylt. Ved det vart dei frelste. Me vert frelste ved å sjå bakover mot same oppfyllinga av det me trur på.

Største skilnaden på dei gamaltestamentlege truande og oss, er at Gud har gjeve oss den historiske kunnskapen, noko dei lengta etter. Men for oss som for dei: Utan tru står me alle utanfor samfunnet med Gud.. (Hebr.11,6).

-----------------------------------------
1 I nynorsk-Biblane vert det brukt «kyrkje» og «kyrkelyd» for bokmålsordet «menighet». Den nynorske varianten, «menigheit» er lite brukt og kling rart. Normalt vert forma «kyrkje» knytt til «Den norske kyrkja» medan frikyrkjene brukar bokmålsordet «menighet» i sin forkynnelse. Eg har her valt å bruka «menighet», noko som er naturleg i og med at det er det ordet som vert brukt i «Det gryr av dag». Berre i sitata frå Bibelen vil ein finna ordet «kirke/kyrkje».
2 Eg brukar GT for det gamle testamentet, og NT for det nye.
3 S. 50-52.
4 S.39-40.
5 S. 39, siste avsnitt med overgang til s. 40.
6 Det kan og verta brukt om ikkje-praktiserande jødar. Russiske jødar i Israel som sel og et grisekjøt, vart av ein religiøs leiar kalla «heidningar/goyim». Same tanken dukka opp då Tel Aviv ynskte sabbatsopne butikkar og offentleg transport på sabbaten.
7 Bibelsitata eg brukar her, er frå «Den heilage skrifta, Bibelen. Det gamle og det nye testamentet», oms. 1978, Det norske bibelselskaps forlag.
8 Gal. 6,7b.
9 Eg brukar «Gimnes: Bibel-ordbok inneholdende omkring 70 000 alfabetisk ordnede henvisninger til den hellige skrift», 20. opplag, publisert i Oslo 1969.

Bileta er mine eigne.

For å kunne kopiera eller bruka noko i denne bloggen, trengst det skriftleg lov frå meg på førehand.

Lever me i endetida?

Også når sola går ned, vitnar lyset om ein ny morgon

Endetida er eit av fleire namn på tida før jorda me lever på, går til grunne. Ein vand bibellesar veit at me går vonde og vanskelege tider i møte, men den som har funne kvila i Kristus Jesus, veit og at etter denne vonde perioden, ventar ein ny himmel og ei ny jord der synd, sorg og sjukdom ikkje får koma inn.

Det er sagt og skrive mykje om «dei siste dagar» som er eit anna namn på endetida. Til tider møter me menneskje som ser framover med gru. Andre er opptekne med når alt dette skal skje, endå Bibelen seier at ingen veit det. Jesus sa: «Men den dagen eller timen kjenner ingen, ikkje englane i himmelen og heller ikkje Sonen (Jesus sjølv), berre Faderen».[1]

Derimot viser evangelia og andre delar av Guds Ord oss ei rekkje teikn me skal sjå etter for å vita når enden nærmar seg. Dette er noko av det eg har lyst å ta fram i bloggen min denne gongen.

 Del 1: «Det gryr av dag».

Eg fekk eit eksemplar av Kjell Furnes si bok: «Det gryr av dag. Guds paktsfolk – Israel og Guds menighet».[2]

Guds ord er evig (Matteus 5, 17-20 og 24,35), og det har alltid noko å læra oss. Etter mange år som Bibel-lesar, er eg stadig på leiting etter noko nytt. Temaet Israel interesserer meg meir enn kanskje noko anna. Det var derfor med spenning eg starta lesinga.

For å seia det kort: Det som skapte mest glede i meg, var kapitelet: «Kristus – den store endetidsprofet»[3]. Her set han Jesus Kristus inn i rekkja av profetar Gud har sendt til vår jord. Dette er ei vinkling som lite vert forkynt. Me er vande å høyra om barnet i krubba, offerlammet på Golgata, øvstepresten og så vidare. Jesu profet-teneste er lite påakta, så for dette skal Furnes ha ros.

Stikkorda hans treffer vår tid godt:

-       Fikentreet. Lukas 21,29 og utover peikar biletleg på Israel som nasjon. Landet vart fødd på nytt i 1948 og er største teiknet på at enden er nær. 

-       Krig og rykte om krig. Matteus 24,7 med fleire indikerer alle væpna konfliktane som finst no. Særleg «rykte om krig» peikar på vår tid. Rett nok var der mange krigar før, men aldri har rykte om krig og konfliktar vorte spreidd på den måten som i dag takka vera medierevolusjonen siste hundreåret. 

-       Svolt. Same bibelverset (Matteus 24,7) viser til ein realitet for mange menneskje i verda opplever på grunn av krig, tørke, flaum og som no med «Lock Down» på grunn av corona-viruset.  

-       Jordskjelv. Same sitatet tek med jordskjelv som me har hatt mange av berre etter tusenårsskiftet. Nokre har gjeve store øydeleggingar oppå jorda. Andre, nede i havet, laga tsunamiar som gjorde like mykje skade.

-       «Som i Noa sine dagar». Dette sitatet frå Matteus 24,37 viser tilbake til ei tid då vondskapen var stor over jorda, og Gud til slutt greip inn med sin dom. Kriminalitet, overgrep, vald i familien er ein fast del i alle nyheitene i dag, og me går i møte dommen for alt dette. Ikkje som ein ny storflaum, men for Guds domstol.

-       «Som i Lots dagar». Dette sitatet frå Lukas 17,28 viser til ei tid då egoisme og syndig tilfredsstilling var drivkrafta både seksuelt og elles.

I denne samanhengen treffer boka godt:  Om det mørknar i denne verda me er ein del av, så går Guds folk ein ny og mykje betre dag i møte. Som Furnes understrekar: «La oss derfor ikke sove som de andre, men la oss våke og være edrue». (1. tess.5,6).[4]



I dag (05.04.2020) er det palmesøndag. Me og landet vårt har opplevt nokre veker som ingen har gjort før. Mange spør: Er dette eit endetida? Eg trur det i alle fall viser at enden er nær. Nett då er det godt å ta mot påskebodskapen:

Gud sende Jesus for å frelsa alle som vil tru på Han. Han leid og døydde for deg som les dette, og meg som brukar tastaturet. På grunn av hans offer, kan me gå ei mørk framtid i møte og vita at bak natta som kjem, ligg ein ny dag, ein ny himmel og ei ny jord og ventar på oss.

Ja!  Det gryr av dag

 

---------------------

Bileta i denne bloggen, er mine eigne.

Ingen har lov å kopiera eller bruka dei eller teksten uten på førehand å ha innhenta skriftleg løyve frå meg.

---

[1] Mark.13,32

[2]Utgjeve av Sambåndet Forlag som er ein del av Lunde forlag AS, Oslo, 2019 (ISBN 978-82-7752-272-2).

[3] S. 143-146.

[4] Denne delen viser til s. 145-146 i boka.