I det førre blogginnlegget lurde eg på om eg, som genetisk ikkje er jøde, kan vera det mentalt. At kjenneteiknet ligg «mellom øyrene» og ikkje i genane som smelta saman og gav meg liv (slik det vart hevda i eit NRK-program), stemmer ikkje med det eg har lært frå eg var bitte liten.
Eg nemnde og at det var i Paraguay eg kom så nære jødar at dei fekk ansikt og menneskelege eigenskapar slik som alle oss andre. Karakteristikkane, både frå bibelsoga og frå antisemittismen, passa ikkje på nokon av dei eg møtte. Dei var menneske av kjøt og blod. Ho gamle som selde møblar, og ho som ekspederte, var stille og vennlege menneskje. Han som styrde supermarknaden, var ein hissigpropp som kunne skrika opp når noko gjekk på skeive. (Men han hadde førsteklasses tørrfisk og spekesild frå Noreg!)
På den tida hadde Israel ambassade i landet. Eit år eg reiste og dreiv med undervisning i Sør-Paraguay, fekk eg låna filmar frå Israel som eg viste rundt om i kyrkjene. Det var mykje frå israelsk jordbruk. Det var interessant då fleirtalet av dei me samla, var knytte til jordbruk. Slik fekk dei sjå folk og område dei kjende frå Bibelen, men no som ein moderne og progressiv stat.
Ved eit høve gjekk eldste guten vår og eg i synagogen i Asuncion. Dei hadde ein viss kontakt med jødane i Noreg og Danmark gjennom rabbien, men me høyrde det berre nemnt. Eg hadde som mål å læra om både jødedomen og jødiske tradisjonar, men det vart ikkje noko av då me reiste heim på grunn av sjukdom i familien.
Bibel-lesande jøde ved kafébordet.
I denne tida møtte eg ein messiansk jøde tilfeldig på ein stad der me på reisene stogga og kjøpte mat. Han sat åleine og las i Bibelen. Eg bad om lov å setja meg med han, og snart var praten i gang. Han hadde lese i Salmane medan han åt, og høyrde til ein flokk som samla seg i hovudstaden. På den tida reiste han rundt i landet og vedlikeheldt NCR kassaapparat. Eg møtte og dr. Branda. Bibelselskapet arbeidde på den tida med ei utgåve av Bibelen på Guarani. Dr. Branda var med for å jamføra teksten med den jødiske Tanakh (GT). Ein paraguayisk poet var og med på laget. Han var kommunist og hadde budd i Moskva der han laga program på guarani for Radio Moskva. Hans arbeidsområde var poetiske uttrykk i Salmane.
Den gongen var målet mitt å få kontakt med ein jøde for å kunna stilla spørsmål om ting frå Bibelen. Så langt kom eg altså ikkje.
Ein jødisk versjon av den «kristne» Bibelen.
Ei bibelomsetjing som har hjelpt meg mykje i nyare tid, er: «Holy Scriptures. Tree of Life Version». Om det fanst ei norsk utgåve av denne, ville eg ha brukt den. No les kona og eg to kapittel i den engelske kvar dag.
«Det gamle testamentet» i denne utgåva er organisert i samsvar med den originale Tanakh, og ikkje slik dei kristne har valt å organisera bøkene. Det nye testamentet er derimot tradisjonen tru. Ein annan ting som gjer at eg likar denne Bibelen, er at her vert det brukt dei originale namna på Gud, den heilage Ande osv. Gud heiter Adonai (= Herren) om det ikkje i originalen er brukt eit anna av namna hans. Jesus vert omtalt med sitt eigentlege namn Yeshua, eller Ben-Elohim (Guds son). Anden er «Ruach Elohim» (Guds Ande) og seinare «Ruach haKodesh» (den heilage Ande).
Kvifor dette?
I ei tid med mykje forvirring både religiøst og kulturelt, er det viktig å knyta bibelske hendingar der dei høyrer heime, dvs. i sin hebraiske kontekst. For meg er det noko som ikkje stemmer når til dømes Bibelen vert omsett til arabisk og Adonai heiter plutseleg Allah. For meg er dei to motpolar i den åndelege verda og ikkje «den same guden» som mange seier. Liknande har eg høyrt sagt om bibelomsetjingar i andre deler av verda. Biblane der brukar dei tradisjonelle orda på gud i deira religionar. Dermed går lesarane glipp av det konkrete bibelske (jødiske) meiningsinnhaldet.
Adonai (eller Elohim, JHV, osv.) er Abrahams, Isaks og Jakobs Adonai og ingen annan. Som Yeshua sa i Johannes 4,22: "Frelsa kjem frå jødane".
Jødisk samtalepartnar ledig?
Den gongen på 1980-talet då eg brukte jødiske filmar i undervisninga, hadde eg eit ynskje om å få læra meir både om landet og om folket. Men ting forandra seg og planen gjekk i vasken. Endå i dag saknar eg ein jødisk ven til å samtala med. Langt opp i åra både som menneske og kristen, kjenner eg meg som ein «læregut».
Til ettertanke: Når me les Guds Ord og ser kor profetane på Guds vegne refsa og tukta jødane for deira liv og lære, korleis i all verda kan me ikkje-jødar leva i den trua at me lever meir etter Guds vilje enn dei?
