Om å verta gammal……
Det første eg merka det på, var «håtten» som me
seier på Strilelandet. Å «håtta» er evna til å ta vare på inntrykk og
opplevingar gjennom livet. Den ser ut til å verta mindre med åra.
Ikkje berre det at eg gløymer. Det har eg gjort
heile livet. Det nye er no at eg gløymer meir, særleg det som er nærast i tid. Eller
som ein sa det: «Eg gløymer det som hende
for fem minutt sidan, men det som hende for lenge sidan, hugsar eg som om det
nett hende».
Å hugsa tal har eg hatt problem med før. I alle
fall slik står det for meg no. Og namn. Kva heiter «den» og «den»? Sjølv namn
på menneskje som eg kjenner inderleg godt, er vanskelege å finna i farten. Og å
orientera meg på nye stader. Den medfødde GPS-en fungerer dåregare. Dei grove
trekka sit der, men detaljane?
Kona mi, som døydde i fjor vår, var mykje
flinkare enn meg både med namn, tal og orientering i geografien. Det vil seia,
når eg finn rette «filen» ein eller annan stad inne i hovudet, kan eg koma med
dei mest utrulege rekker av detaljar og namn. Problemet er å få filen opp på
«skrivebordet», dobbelklikka og få informasjonen til å lysa på «skjermen». For
å seia det slik.
At eg ikkje kunne spørja kona lenger: «Du, kva
var…? Korleis…?», kjennest inderleg usikkert. Berre å tilstå!
«Ikke
alle dager er like», lærde me å syngja då me var små. Slik er det framleis.
Slik var det også i «Korona-tida», den som nokre seier ligg bak oss. Me har
gjennomlevt nokre år der uvissa låg som ei mare over både sjuke og friske, blide
og sure, optimistar og pessimistar, internasjonalt, nasjonalt, lokalt og
individuelt.
Me vart plaga av reglar og reguleringar,
pålegg, innlegg og utlegg, handvask og rumpesprit (som dei sa i gamledagar),
munnbind og avstandsmeter. Bortimot to år gjekk me der, plaga og usikre på kva
som ville skje oss enten me hadde vore på butikken eller andre stader utom
dørstokken.
Men «Nu går alt så meget bedre», sa Kåre Willoch på 80-talet. Ein
treng vel ikkje vera høgrepolitikar for å ha lyst til å tru det. Men er det
sant?
«Det kjem an på auga som ser», seier nokre. Det
gjeld både kva ein «vil sjå» og kva
ein «vel vekk» for å sleppa å sjå
det. For me – eg i alle fall, er selektiv blind: Eg ser - og ser etter - det
som interesserer meg og mine. Den store mengda av data og informasjon om alt
som skjer i verda, fjernt og nær, ville drukna oss om ikkje me hadde evna til å
«sila» ut det som er matnyttig.
 |
| Det er mykje rart i sjøen, seier folk, men finst det bardekvalar her? |
Kjenner du bardekvalen? Han er så stor i kjeften at han siler tonnevis med sjøvatn mellom bardane kvar einaste dag. Alt kjem inn, og det meste går ut att der det kom ifrå. Men att mellom bardane ligg småkreps, plankton og krill som vert slusa «innabords» og gjer at dette største dyret i verda i dag, kan leva. Og leva godt, får me tru. Det skulle berre mangla, så travelt han må ha det med silinga si. Det andre godet han har, er at han ikkje kan missa tennene!
Å missa tennene er ei anna sida av det å leva
lenge. «Gammal og tannlaus» vart brukt om folk i gamle dagar. Men det var før
tannlegane fann på byggja bruer, skrua tenner fast i kjakebeinet og elles ordna
opp i andre problem inni der. Men det skal eg ikkje skriva no. Det får eg
tyggja på til ein annan gong.
Men om eg – og kanskje du – både gløymer og er dess-orienterte
til tider, så kan me ha eit godt liv på
same måten som bardekvalen: Sila straumen av inntrykk og informasjon, ta vare
på det viktigaste, og elles vera takksame for livet…
I koronatida, enten TV hadde servert pressekonferansar med politikarar og helsetoppar på regjeringshald, leiande lokalpolitikarar eller representantar for næringslivet, er det nokre tankar som har kverna rundt i meg.
Er det slik hinduar og buddhistar opplever
sine mantra? Eller ligg det nærare definisjonen på ein «tvangstanke»? Veit du det?
Du skal få vita meir om dette neste gong...
