Anti-nazistiske karikaturar med eit skeivt smil

Etter å ha arbeidd med trist stoff i mange blogginnlegg, er det på tide å koma med noko anna. Kanskje ei lita, underfundig barnebok eg var så glad i då eg var liten, kan vera verd eit blogginnlegg?

I samband med vitjinga i Schindlers fabrikk / museum, oppdaga eg den polske illegale pressa sine teikningar. Det var enkle strekar som sa meir enn mange, lange tekstar. Noko liknande har eg ikkje høyrt om i den norske illegare pressa, men så har eg heller ikkje lese mykje om emnet.

Snille og godtruande Snorre Sel

Boka «Snorre Sel», med underteksten «En fabel i farger for barn og voksne», dukka opp i 1941 på John  Griegs Forlag.  Forfattar og teiknar Frithjof Sælen var fødd i Bergen, men flytta til Oslo og jobba med reklame. Då krigen kom, vart han med i motstandsrørsla og arbeidde i Milorg fram til han måtte rømma til England i 1944.

Det var ein gong…

Slik startar alle riktige eventyr. Det gjer eventyret om Snorre Sel og.  Han er ein liten, truskuldig fyr i ei kald verd. Faren hadde kome «bort på sjøen» (i), fortalde mora. Ho prøvde å oppdra Snorre så godt ho kunne, og bad han vera forsiktig. I nærleiken budde to måsar, Sving og Svang, men mora likte dei ikkje. Ikkje dei andre måsane heller, for dei var nokre «flaksefantar».

Snorre hadde ein snill onkel, kvalrosen Bart, som var  «full av spekk og morsomme historier». Han og prøvde å oppdra den vesle sel-guten. Særleg var det isbjørnen Brummelabb  og spekkhoggaren Glefs han måtte passa seg for.

Men Snorre Sel lika å spegla seg i den blanke isen, leika med dei andre småselane, eller berre drøyma seg vekk. Dei to flygande flaksefantane Sving og Svang prata med han og lokka han så han nesten hamna i klørne til Brummelabb.

Men Sving og Svang gav seg ikkje, og tilbaud han til Glefs som og ville ha sel til middag.

Og resten av forteljinga ?

Den får du lesa sjølv. Som liten «las» eg boka i filler, og i heile barndommen såg er ikkje noko rart i orda og bileta. Men eg forstod at dei vaksne «såg» ting i boka som eg ikkje kunne forstå. 

Kjekkast for meg var det at Snorre Sel terga den stygge spekkhoggaren Glefs så han  rende seg fast i eit hol i isfjellet. Der vart han sitjande bom fast. Etterpå kom onkel Bart, «den sterkeste i hele Ishavet» og tok hemn med hoggtennene sine.

««Dette er for Snorres far,» sa han. «Dette er for min egen bestemor. Og dette er for mange gode venner».
Glefs viftet svakt med halen, men kunne ikkje si noe. Han var lagt på is, og der ville han bli til isfjellet smeltet».

Lån boka på biblioteket!

Kven var det forfattaren tenkte på med persongalleriet sitt? Kven var Sving og Svang som skulle få levra om dei lokka Snorre inn i isbjørnen Brummelabb sine klør? Og kven var spekkhoggaren Glefs som glefste i seg så mange av dei snille selane? Eller onkel Bart som angreip Glefs og gav han att for alt det gale han hadde gjort?

Snorre Sel  = Frithjof Sælen?  

Ei spennande vinkling er om forfattaren hadde ein sjølvbiografisk tanke bak boka. Hadde han sjølv nesten vorte lurt av  «flaksefantar» som ville lokka han i klørne til "Brummelabb" eller kjeften til "Glefs"?  Eller var det at han sjølv var med og terga og tukta "udyret"?

Kortaste salsperioden i norsk boksoge

Tyskarane og deira likesinna fann den vesle boka så farleg at ho vart forboden etter ein månad! Det er sikkert er norsk rekord. Derfor må boka eg hadde, vera av dei som kom ut etter freden i 1945.
.....................

(i) Dette er vanleg seiemåte på våre kantar når folk har mist livet på havet.

---------

Det er forbode å bruka tekst eller  bilete frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg