Davidsstjerna, eit eldgammalt symbol

 Tankar om krig 

Under krigshandlingane i Gaza, og i omtalen av Israel, vert ord som «krigs-brotsverk» og «brot på folkeretten» brukt. Av og til vert det referert til «Geneve-konvensjonen», men kor mykje veit folk flest om slikt?

Etter det eg finn på internett (i) vart første «Geneve-konvensjonen» laga i 1864, så ein i 1906, ein i 1029 og den siste i 1949. Etter det har det kome tre tilleggsprotokollar, og samla vert dei omtalt som «Genevekonvensjonen». Til saman utgjer dette eit slags «lovar» for krigføring som er underskrive av alle statar på jorda, seier kjelda eg siterer frå. Her er eit utdrag:

«Konvensjonen regulerer krigføring og setter begrensninger for hvilke våpen og metoder som lovlig kan benyttes. Reglene har til hensikt å beskytte de som ikke er en del av en væpnet konflikt, eller ikke lenger tar del i den.

Gjennom Genevekonvensjonen har verdens stater blant annet forpliktet seg til:

Den jødiske gravplassen i Krakow

* Å handle humant, selv i krig.

* Å respektere det enkelte mennesket.

* Å ta hånd om og pleie både egne og fiender.

* Å forby tortur, masseutryddelse, å ta gisler, tilfeldig drap, deportasjoner og plyndring».

Dette er utan tvil gode og viktige reglar som er laga for å skapa det beste både for enkeltmenneskje og samfunnet der krig herjar. Men desse avtalane byggjer på konvensjonell krig, og mellom statar som er bundne av avtalen.

Hamas er ein politisk-religiøs terrororganisasjon (ikkje ein stat) som utan varsel angreip Israel på den verst tenkjelege dagen (Yom Kippur), dreiv utstrakt tortur, og drap 1200 menneskje, - både soldatar og tilfeldige sivile. Dei brukte valdtekt som våpen, og dei førde bort rundt 150 levande og døde. Der er endå gislar som i over halvanna år har vorte haldne under umenneskelege vilkår, og utan at Røde Kors (som skriv om desse konvensjonane på internett) – så langt me veit – har løfta ein finger for at dei stakkarane skulle få medisinar dei trong, eller for å letta deira lidingar. 

Den som har auge å sjå med, ser at terroristane 07.10.23 klårt braut alle dei nemnde punkta frå «Genevekonvensjonen» og har halde på med det i over eitt og eitt halvt år. Likevel er både FN og den norske regjeringa med fleire «stumme som østers»! Er det fordi dei er blinde, eller vil dei ikkje sjå?

I sist blogg skreiv eg om utviklinga i denne krigen, og om kor bevisst Hamas og terroristane har bygt sitt forsvar på at Israel «er bunde av Genevekonvensjonen». Dei ventar at FN, Noreg og andre statar skulle «stogga Israel sin krig» slik at dei kan byggja seg opp att og fortsetja drepinga av jødar! Det har skjedd i før både i Gaza og Libanon!

Ein kjent rabbis grav i Krakow

«Genevekonvensjonen» som filosofisk produkt

Så lenge det har vore krig i verda, må menneskje ha gjort seg tankar rundt emnet. I boka om Maimónides finn eg hans tankar om krig, men og tankar andre filosofar den gongen gjorde seg. Då dette er bakgrunnsmaterialet for Genèvekonvensjonene me har i dag, har eg lyst å ta fram nokre idear. (ii)

Filosofiske grunntankar

Platon ynskte ein stat styrt med ein konge med stor filosofisk kunnskap som visste det beste for folket sitt og slik skapte eit godt og rettferdig samfunn. 

Aristoteles snakka om rettferdig krig som hadde som mål å skapa noko godt, eller få bort noko vondt. For han var krigen eit middel for å bevara «polis» (iii) og «den naturlege orden». 

Ciceron skreiv om «folkets rett», ein tanke som klårt viser fram til Genèvekonvensjonane. Han hevda at ein krig måtte starta med ein offisiell deklarasjon, ha ein rettferdig grunn (t.d. som svar på angrep), og ha som mål å få tilbake ro og orden. Fiendar skulle verta møtte med respekt, og alt skulle føregå i samsvar med grunnfesta, etiske normer.

Frå same gravplassen

Augustin var oppteken med den etiske og religiøse sida av krigen. For han var «rettferdig krig» ein som vart starta av eit lovleg statsstyre, hadde ein lovleg grunn som til dømes å forsvara sitt folk,  og eit godt føremål. Han innførde ideen med «den rette intensjonen» for å starta ein krig, det vil seia føremål var å skapa ro og orden.

Maimónides støtta Platon og andre, men gjekk vidare. Som jøde hadde han profetane med i styringa av landet. Han gjekk ikkje inn for sekulær lovgjeving i og med det for jødane eksisterer ein gudgjeven lov, Toraen. (iv) Kongen i Maimónides bilete, vert rådgjevar og forklarar av loven som kom i Sinai. Kongen sin viktigaste funksjon er derfor å fremja «den sanne religionen og fylla verda med rettferd».(v)

Einsidig bruk av Genèvekonvensjonene er blodig urett….

Summa summarum ser me at desse tenkjarane var opptekne med etikk og rettferd i sine tankar rundt krig. Me veit alle at Hamas og dei andre terroristane systematisk har brote grunnreglane som verda har sett for krig. Likevel har ikkje FN, internasjonale organisa-sjonar og institusjonar, regjeringar som den norske, osv. fordømt deira handlingar offisielt og i klåre ordelag. Derimot stiller dei seg alle opp som dommarar når Israel startar ein krig som oppfyller, så langt eg kan sjå, kriteria for «ein rettferdig krig» der målet er å forsvara sitt folk og gjeva det levelege vilkår innanfor trygge grenser. 

Kvar vart det av «den etiske ryggraden» i FN-systemet, i den norske regjeringa og hjå alle dei andre som einsidig fordømmer Israel sin kamp mot terroristane?

-------------

(i) Frå Genèvekonvensjonene - Røde Kors. Det er frå denne kjelda informasjonen og sitatet kjem.

(ii) Dette er omtalt på side 169 og utover i Vazquez’ bok.

(iii) Namn brukt på dei greske bystatane.

(iv) Er det dette som er grunnlaget for at Israel ikkje har grunnlov?. Eg har vore i høgsterett i Jerusalem og fått omvising, men eg vart ikkje klokare…

(v) Sitat frå side 170 i boka.

---------------

Bileta er mine. Dei skal minna deg som les dette om kor lett FN og andre brukar fine ord om dei jødane som døydde i Holocaust osv. Derimot ser det ut til å vera umogeleg å støtta Israel i den krigen som Hamas starta 07.10.23! 

Det er forbode å bruka bilete eller tekst frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.