«Tida er på mi side»

Dette er overskrifta på Rabbi Irwin Keller sin meditasjon som eg fekk oversendt 23.11. frå ein som føl «My jewish learning». (i) 

Golvmosasikk frå The good samaritans Inn

Utgangspunktet til rabbien er at mykje av det han hadde drøymt om å oppleva i si levetid, innser han no at det aldri vil skje. Han voks opp med optimismen som rådde i etterkrigstida. (ii) Dei enkle kår han vaks opp under, gav rom til tanken – illusjonen – om at etter kvart vil alt gå betre og betre. Slik han opplevde det, skapte tida framgang, og framgangen – fordi tida alltid kjem til oss, var uunngåeleg.(iii)

Etter kvart vart bilete hans meir nyansert, men likevel trudde han fast på at med tida – berre det gjekk lenge nok, ville det verta meir kjærleik, meir omsorg, meir fridom, meir høve til å vera seg sjølv, meir fred og betre helse for mennesket sjølv og planeten.

Rabbien vaks opp i eit miljø der reformjødedommen (iv) hadde feste, skriv han. I den er den tradisjonelle trua på ein komande Messias som skal skapa fridom og fred, bytt ut med visjonen av ei betre verd som me sjølve kan skapa. Med andre ord ei messiansk framtid i staden for ein framtidig Messias.

Tikkun olam (v)

Dette uttrykket har fått stor plass dei siste femti åra, skriv han. Det vert brukt med tanke på ei sosial rettferd i motsetning til den sosiale og politiske omveltinga Messias si kome skulle skapa.

Mosaikk med kong David som spelar harpe

Han skriv vidare om standhaftige vismennen som trudde på Messias og den framtida han skulle skapa når han kjem. Når det vil skje, fortel ikkje Talmud noko om, og rår frå å prøva å tidfesta dagen når dette skal skje. Keller siterer Rabbi Yonatan som gjekk mot slik tidfesting fordi det ville gjera at folk miste trua på Messias når spådomane deira ikkje vart oppfylte.  Han siterer og Hamilton som sa: «Vent på Han! Vent på Han! Vent på Han!». 

«Eg misunner dei som….»

I 5. avsnitt skriv Irwin Keller: «Til tider misunner eg dei som held fast på trua om ein reell messias, etterkomar av Kong David, som vil vera sendt av Gud på eit fastsett tidspunkt og skapa fred og oppståe frå dei døde. Dei meinar at det er nok, berre å tru på Han. Det andre alternativet er ein messiansk epoke som me sjølve kan skapa, men som krev evner som eg er redd me ikkje har. Når alt kjem til alt, sit eg att og undrar på kor mykje ressursar me eigentleg har til å skapa ei slik framtid».(vii)

Talmud

Talmud seier at ein ikkje skal leva i framtida. Framtida kan vera herleg eller forferdeleg, og ho kan ikkje fri oss frå livet me lever no – kvar dag. Derfor rår rabbien lesarane til å dra «tikkun olam» ut av framtidsdraumen og ta omskapinga i eigne hender og med oppbrettar armar. No. 

Mosaikk frå same staden

Me kan omskapa våre draumar for framtida med det me gjer i dag, skriv han: «Kvar dag ei god gjerning. Kvar dag ein ting som krev mot. Uansett kva dagen krev av oss, så er det det me kan gjera. Stå opp. Snakka ut. Støtta det veikaste i familiane våre og i samfunnet vårt. Sørja. Kjempa. Jubla. Alt det dagen krev….

Alt eg kan gjera er å vera eit godt mennesket i dag og kvar ny dag, og ikkje krevja at tida skal produsera dei store endringane».

Også Anne Senders «jødiske reise»?

Etter å ha lese Irwin Kellers meditasjon, gjekk tankane til Anne Sender og hennar «jødiske reise». Eg har aldri vore i synnagogen i Oslo, og kjenner heller ikkje mykje til den mosaiske forsamlinga som er Senders bakgrunn. Men det verka som om begge desse forfattarane har same grunntonen i det dei skriv. Dei har forkasta den gamle og «stivbeinte» Messiasforventninga med eit reformert og humanistisk menneskesyn. No er det «våre» eigne gode gjerningar som skal skapa dei messianske tilstandane på denne jorda. Dette held dei fast på, trass i at dei siste femti åra sine politiske, sosiale og naturvernmessige misgjerningar, har knust «tikkun olam-draumen» ganske grundig.

Davidsstjerne frå Tell es-Simad

Kvar er Messias-forventinga anno 2024?

Eg er ikkje-jøde, oppvaksen i ein kristen heim der eg tidleg lærde at «GT» (Tanakh) måtte forståast ut frå «NT». Etter at eg fekk eit personleg tilhøve til den jøden som eg ser på som min frelsar, har mykje endra seg. Ja, hadde eg eit betre ord, ville eg slutta å bruka ordet «kristen». Det ordet har for mange negative konnotasjonar både historisk og i dag.

Han som lærde meg at «frelsa kjem frå jødane» (viii), er både den lidande Messias Jesaja skreiv om (ix), og den Davids etterkomar som skal grunnleggja det messianske riket med Jerusalem som hovudstad. Eg trur – og ventar – at det skal skje som ei oppfylling av det som Det gamle testamentet (Tanakh) seier og det som dei jødiske forfattarane (x) i starten på vår ikkje-jødiske tidsrekning trudde på og skreiv om.

Eg ventar på ein reell og evig Messias. Han er Davids etterkomar og skal sitja til evig tid på Davids kongsstol. Ein frelsar i kampen mot det vonde som David var det i kampen mot Goliat, - og så vidare. Det er denne trua eg mest lengtar etter å møta i jødiske miljø både åndeleg og intellektuelt.

Kvar finn eg den?

----------

(i) Artikkelen kjem frå «My Jewish Learning’s Shabbat newsletter Recharge», for 23.11.24.

(ii) Eg  oppfattar dette som tida etter 2. verdsenskrig , den tida eg sjølv vaks opp i. 

(iii)  «I grew up in a time of postwar optimism, and the modest privileges of my upbringing allowed me to maintain the sense (or the illusion) that things would always get better. In my experience, time was progress and progress, like time, was inevitable.» 

(iv) «Reform jewish culture», også kalla liberal jødedom, er ein retning i jødedommen med opphav i Tyskland, seier internett. 

(v) Eg ser dette uttrykket også vert brukt i samdand med naturvern og «å berga kloden».

(vi) «Wait for it! Wait for it! Wait for it!».

(vii) Original tekset: «In some moments, I envy those who hold a belief in an actual messiah, descended from King David, who will be sent by God at the appointed hour to bring peace and resurrect the dead. Believing in that messiah only requires faith. But the alternative, a messianic era of our own making, requires skill, and I now fear that skill is beyond us. So I am left wondering how much stock to place in the future at all.»

(viii) Joh.4,22c.

(ix) Jesaja kap. 53.

(x) Unnataket er vel Lukas som var slave og proselytt så langt me kan forstå.

Bileta har eg teke sjølv .

Det er forbode å bruka bilete eller tekst frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.