Guds skapte fredslilja

 Gud og skaparverket.

Me er i starten på 2025 etter vår kalendar, og eit godt stykke ute i 5785 på den jødiske. Deira tidsrekning startar med skapinga, og byggjer på gamle religiøse utrekningar sidan Mosebøkene eller Toraen ikkje gjev årstal.

For nokre år sidan fekk eg den gleda å få vera med i arbeidet med ei fornying av språket i Norsk Bibel si nynorskutgåve. Det var eit spennande arbeid som gjorde at eg las denne samlinga av bøker og brev på ein heilt ny måte.

«I opphavet….»

Dei to første orda i norske Biblar, «I opphavet….» eller  «I begynnelsen…», fortel om starten på jorda og himmelrommet. Det opphavlege namnet på den første boka i Bibelen,  den Luther kalla 1. Mosebok, er «Genesis». Det ordet betyr «fødsel» eller «opphav».

 rosene...

Dette «opphavet» gjeld ikkje berre skaparverket, men i denne boka finn me alle hovudelementa som vert vidareførde gjennom alle bøkene heilt fram til Johannes' opeberring kapittel 22. Billedleg kan me seia at «Genesis» gjev oss «genene» eller «spirane» til både unierset og menneskja si soge «frå A til Å».

Eit absolutt fundament

Første setningen i Bibelen er ei stadfesting av fakta. Gud gjev oss bakgrunnen for alt det som kjem seinare. Han sjølv er opphavet til vår verd og vår eksistens, og alt fungerer takka være hans veldige makt. 

Det er dei som les inn ein ubestemt tidsperiode mellom vers 1 og 2. Det kan godt vera. Me veit at vatnet i vers 2  er eit produkt av to gassar, hydrogen og oksygen. Så langt eg kan forstå, krev det ein prosess og energi for at dei to gassane skal omformast til H2O eller vatn. Opphavet til desse og alle dei andre gassane - lufta - er ikkje med.

Det same gjeld då Gud sa «Det bli lys». Dermed oppstod energibylgjene som me kallar «lys». Gud kalla det «dag», og fråværet av slike lysbylgjer, kalla han «natt».

og stokkrosene

Her møter me og det bibelske døgeret som jødane føl. Det går frå ein kveld til ein ny kveld står for døra. (i) Alt vart skapt på seks dagar. (ii) Mange av versa i det første kapitlet startar med at «Gud sa». Det som skjedde i skapinga, hadde altså sitt opphav i Guds Ord.(iii)

Det er og interessant å sjå endringa i ordbruken i v.16: «Gud laga» sola og månen, og han «sette dei på himmelkvelven». Barnsleg tenkt, var det her «han rette ut handa» og plasserte sola som sentrum i vårt univers, jorda som ein satellitt rundt henne, og månen som ein satellitt rundt jorda. Alt dette så fint tilpassa av tiltrekkingskraft og sentrifugalkraft at begge går i trygge baner og gjev oss skifte mellom natt og dag, vår, sommar, haust og vinter, og skaper ein energibalanse som gjer jorda vår leveleg.

Feil eller unøyaktig omsetjing?

I Bibelselskapet si nynorskutgåve, 2. opplag av 2012, er det ei endring i høve til det som har vore vanleg tidlegare. Når Gud har sagt at plantar, dyr osv. skal verta til, står det no i versa 11,12, 21, 24 og 25: «- av alle slag».

Den tradisjonelle omsetjinga har vore «kvart etter sitt slag» (iv) For meg er dette eit viktig poeng i skapinga. Gud skapte artar av plantar, dyr, fuglar osv. som kvar for seg var unike. Desse skilja var så klåre og avgjorde at det ikkje finst «overgangsformer» slik evolusjonsteoretikarane tenkjer seg.

og Kristiblodsdråpe, 
- «alt etter sitt slag»

Gamle «gode» Darwin

Charles Darwin var fødd i Shrewsbury, England, i 1809 og døydde i 1882. Tankane han lanserte om «opphavet til artane» (v), var ikkje nye. Også bestefar hans skal ha arbeidt med det same. Men Darwin hadde hatt den berømte reisa med «Beagle» til sørspissen av Amerika, og alt han kunne fortelja, fanga interessa verda over. Det er truleg grunnen til at det han skreiv, fekk slikt gjennomslag.

I skrivande stund er det over 160 år sidan Darwins berømte bok kom ut, og mykje forsking er gjort alle desse åra. Men framleis er evolusjonsteorien berre ein «tese» eller  «hypotese». At det skjer utvikling innan rasane, er bevist. Det er opphavet til det som me i dag kallar NRF. (vi) Dei same tankane låg bak nazistane sine avlsforsøk under krigen ved ein del norske hotell. Dei ville få fram «den reine ariske rasen». Utgangspunktet var lyse kvinner og menn, helst av «norsk, gammal bondeslekt»! 

Utvikling mellom artane, det vil seia overgangsformer, er ineksistent og vil altid vera det sidan det står «kvart etter sitt slag». Beste dømet er «the missing link», - namnet på overgangsforma mellom menneskje og aper, som det har vore leitt forgjeves etter i over 150 år. 

The Big Bang

Denne teorien byggjer på studier som indikerer at universet utvidar seg, og at dei forskjelleg delane distanserer seg frå kvarandre. Beviset er naturvitenskaplege observasjonar. Teorien byggjer på at det ein gong for ei lang rekkje millionar år sidan, skjedde ein eksplosjon som sette det heile i gang. Denne tenkte eksplosjonen må ha vore resultat av umålelege energimengder. Nokre trur at desse kreftene på ein eller annan forunderleg var starten på livet på jorda.

 «Kva kan me seia til dette?»

Spørsmålet vart brukt i skulen før når me skulle trekkja konklusjonar ut frå informasjon me hadde fått førelagt. Frå min ståstad er svaret er enkelt og sikkert: «I opphavet skapte Gud himmelen og jorda». 

Tanken er like uendeleg som Gud sjølv. 

--------------- 

(i) Jødane reknar at døgnet startar når første stjernene viser seg på himmelen og sluttar nett før desse kjem fram neste dag.

(ii) Ofte vert det referert til 2. Pet. 3,8b: «For Herren er éin dag som tusen år, og tusen år som éin dag.»

(iii) Det er dette apostelen Johannes vidarefører i starten på sitt evangelium der han skriv om «Ordet» (med stor bokstav), og relaterer det til personen Jesus.

(iv) Norsk Bibel, nynorsk omsetjing, brukar desse orda. «Tree of Life Version», som er messianske jødar sin versjon av Tanakh (med Det nye testamentet inkludert), har same omsetjinga. Det er derfor all grunn til å tru at denne omsetjinga er den rette. 

(v) Original tittel: «On the Origen of Species by Means of Natural Selection» (1859). 

(vi) Dvs. «Norsk raudt fe», ein kurase som er framkryssa med tanke på stor mjølkeproduksjon og stor kjøtproduksjon.

Merk: Bileta har eg teke sjølv.

-------------------- 

Det er ikkje lov å bruka bilete eller tekst frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.

Guds Ord står fast
til evig tid.

Eit gudsord å leva på…

I bloggen som kom ut sist søndag, skreiv eg om eit profetord gjeve til Israel ein gong langt tilbake i soga. Det ordet er like aktuelt no som då.

I dag har eg lyst å vera meir personleg. Ein gong på hausten i 1962 var det ei eldre evangelistsøster, Anna Nybakk, som talte i pinsekyrkja Ebeneser, Volda. Eg hadde starta på lærarskulen der den hausten, og beste kameraten min var aktiv pinseven. Dermed slong eg innom av og til, eg og.

Det eg ikkje visste då, var at ho som var talar, hadde sett av den veka til faste og bøn om at i alle fall eitt menneskje måtte verta frelst dei kveldane. Og svaret vart meg. Ikkje offentleg kjent då, men den veka gjorde eg valet og overgav livet mitt til Gud.

No hadde eg vakse opp i eit sterkt kristent miljø, og på grunn av sjukdom i barndommen, hadde eg vore  tema for mykje forbøn. Likevel hadde eg aldri teke det endelege valet. Det gjorde eg den veka. Det naturlege valet for meg ut frå min oppvekst, var å ta del i det kristne arbeidet i kyrkjeleg regi. Dermed vart eg søndagsskulelærar i kyrkja i Volda.

Utsyn frå Mazada.

Men etter som eg las  Guds ord og diskuterte med kameraten min, såg eg etter kvart at det bibelske var dåp av truande. Eg pløgde gjennom alle bøkene eg fekk tak i om barnedåp, men fann aldri eit bibelsk grunnlag for den dåpen eg hadde fått som spedbarn.

Likevel, å ta bibelsk dåp, ville eg ikkje. Dermed vart eg mindre og mindre ivrig i det kristne arbeidet. Eg var kort sagt på veg bort frå både Gud og den Frelsaren eg hadde lova å gjeva livet mitt til.

Ei personleg oppleving.

Ein gong på hybelen, om det var natt eller dag hugsar eg ikkje, men eg fekk ein draum eller eit syn. Eg var i eit ope landskap og såg ein brann nærma seg. Etter kvart brann det rundt meg på alle kantar. Om eg høyrde noko røyst, hugsar eg ikkje, men det vart klart for meg at om eg ikkje valde å gjera det Gud synte meg i sitt Ord, ville eg gå fortapt.

Det kom ei slik gru over meg og ei slik redsle eg aldri hadde tenkt kunne opplevast. Brannen kom nærare og nærare. Til slutt ropa eg Jesu namn, bad om frelse og lova å vera lydig i det Han viste meg.

I det same døydde brannen ut, og det kom ei varm ro over meg. Denne opplevinga vart avgjerande for både dåpen og val eg har gjort seinare i livet. Og Ordet som beit seg fast i meg, var nett dette ordet frå Sakarias som eg skreiv om sist.

«Ikkje med makt og ikkje med kraft, men med min Ande, seier Herren over hærskarane.»   Sak 4:6b

Misjonskall og nye val.

Bønnekortet me fekk laga før utreisa i 1970

Ei tid etter det opplevde eg å få kall til misjonsteneste. Heller ikkje det gjekk utan kamp for min del.

Seinare vart eg kjend med ho som skulle verta kona mi. Ho var eigentleg misjonskandidat til India. Dei var tre sjukesøstre som skulle dit, men landet gav dei ikkje visa. Siste gongen hadde ambassaden sagt frå at det var dødfødt å søkja fleire gonger, og at dei burde innsjå at vidare søknader var nyttelause.

Misjonssekretæren sitt råd var at dei skulle gå heim og be Gud visa dei nye land der dei kunne koma inn. Det var i den perioden kona mi og eg treftest og begge opplevde me ei stadfesting på at landet me skulle til, var Paraguay i Sør-Amerika.

Guds Ord gjeld både i liv og død....

Me hadde møtt kvarandre på forskjellege møte, men det var under ein teltmøtekampanje på Bjorøy, vest for Bergen, at me kom til å ta den praten som vart avgjerande for liva våre.

Seinare i livet sa me stundom til kvarandre at me kunne ha gifta oss etter fire dagar! I staden vart det fire månader. Ein vesentleg grunn til at det kunne gå så fort, var både kallet og at me begge hadde funne ro i det same profetordet frå Sakarias. (Sak 4,6b).

Før me reiste ut første gongen, og av og til seinare, fekk me laga bønnekort (i). På vårt stod Sakarias 4,6b. Det var vårt faste åndelege haldepunkt. Det heldt oss oppe både i arbeidet og privat. 

Kona mi døydde for snart 4 år sidan. Me fekk vel 50 år saman. På gravsteinen står eit anna sentralt ord for den som vil leva eit fullverdig åndeleg liv, uansett kva rase eller folk me høyrer til:

«Anten vi då lever eller døyr, høyrer vi Herren til». (Rom 14,8b).

--------------- 

(i) Det var vanleg den gongen at misjonærane laga prospektkort av seg som dei selde i kyrkjelydane når dei hadde møte. Meininga var desse korta skulle folk ha i Biblane sine eller ein annan stad der dei stadig skulle verta minte om å be for misjonærane og arbeidet dei stod i.

Bibelsitata er frå Norsk Bibel, nynorsk utgåve. Bileta er mine eigne. Det av torarullen er frå Jødisk museum i Trondheim. Bilete frå Mazada minner oss om menneskje som tok Guds Ord på alvor og levde etter det.

------------

Det er ikkje lov å bruka bilete eller tekst frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.

 Velkomen 2025!

Menoraen framfor Knesset

Siste bladet på 2024-kalendaren er rive av. Det som var, er for forbi. Slik er livets gang. Me har ikkje noko val. På slutten av fjoråret tenkte eg alvorleg på gjeva meg med bloggskrivinga, men kvar skal eg då lessa av meg alt det eg går og tenkjer på?  Det skreiv eg medan jødane i verda feira Hanukka, og frå Jerusalem (i) kom helsinga: «Shabbat shalom, and chag Chanukah sameach». 

Kunne eg få ei betre helsing?

«Ikkje med makt og ikkje med kraft, men med min Ande, seier Herren over hærskarane.» (Sak 4,6b)

I bønnebrevet stod og sitatet over. Det var ein del av den profetiske teksten for sist sabbat (ii) i synagogane.  Orda vart sagde til Serubabel,  den politiske leiaren for jødane då dei vel 500 år før vår tidsrekning kom heim att til landet sitt. Det var ei tid med store utfordringar i Israel både politisk og militært, - nett som vår tid. 

Med utsyn mot Knesset

Det same kan me seia om situasjonen då templet skulle innviast 350 år seinare. Dei jødiske opprørarane hadde fridd landet frå det hellenistiske riket. Også det eit under politisk og militært sett. Og Israels Gud (og min Gud) let den heilage olja til lysestaken i templet vara til prestane hadde fått laga ny. Ein prosess som tok ei veke. 

Bibelordet i overskrifta er også skrive på lysestaken (iii) framfor Knesset i Jerusalem. For meg, ein messiastruande ikkje-jøde, uttrykkjer dette sitatet essensen av heile bibelsoga. Det gamle testamentet (GT) som er den jødiske Tanakh, er beviset på at dette ordet er sant. Me som og les Det nye testamentet (NT) veit at det som står der, er berre framhald av openberringa som starta i 1. Mosebok eller Genesis 1,1. Bibelen «frå a til å» stadfester profetien til Sakarias.

Velsigna Nytt År, Israel!

Staten Israel vart fødd i 1948 utan å ha nokon hær å lita på. Jødane hadde heller ikkje større våpen å bruka i kampen mot arabarane. Men dei satsa alt for den draumen Ben Gurion viste til i talen sin den berømte dagen. No har Israel ein av dei best utrusta og opptrente hærane i verda, noko som er ei oppfylling av Esekiel 37,10. Underet har skjedd ved deira Paktsguds signing og ånd. Utan det, er Israel og jødane nett lik alle andre land og folk på jorda. 

Innskrifta på fundamentet til menoraen 

Litt statistikk

Overgangen til 2025 har kome med nye statistiske data. For første gong har folketalet i Israel passert 10 millionar. Då Eretz Israel vart ein realitet i 1948, var der rundt 500 000 jødar i det som er Israel i dag. No er 75 % av innbyggjarane jødar. Resten er arabarar eller andre.  Statistikken viser nedgang i barnefødslar og immigrasjon (aliyah), men interessa frå jødar verda over for å venda heim til landet Gud gav, er sterkt aukande, vert det sagt. Me ber om at auka interesse må gjeva auka immigrasjon.

Den største utfordringa Israel har statistisk sett, er at fleirtalet er svært unge. Aldersgruppa frå 0 til 21 år, utgjer 45 % av folketalet. Dette set store krav til utdanning og framtidsretta tiltak i alle sektorar, og til det treng landet fred og gode arbeidsvilkår 

Krigen har vanskeleggjort studium og normalt liv for storparten av folket, enten dei har vore i krigsteneste eller vorte flyktningar i eige land slik storparten av innbyggjarane i Nord-Israel er det framleis. I tillegg kjem alle drepne, og dei som har traumar og skadar etter 07.10.23 eller krigen i Gaza og Libanon.

Frå ein vegg inne i Knesset

Ein annan ting som vert sett på med uro, er utflyttinga frå Israel. Mange, truleg dei mest ressurssterke, har forlate landet og flytta til andre stader i verda. Frå u-land veit me at slikt (iv) har gjort landa si utvikling tregare enn det som ein normalt kunne venta. For Israel, ein plogspiss innan forsking og teknologi, kan denne utviklinga få fatale konsekvensar på lang sikt. Ei viktig oppgåve i 2025 er derfor å bremsa denne migrasjon.

«Nok er nok»
Eg har høyrt med glede på Netanyahu sin tale i FN 27.09.2024 (v). Der tek han føre seg FN som ein antisemittisk og anti-israelsk organisasjon. Talet på anti-israelske vedtak jamført ved tilsvarande vedtak overfor andre land i verda, er statistisk sett deprimerande. Det same gjeld utsagn og informasjonar som ikkje samsvarar med realitetane «i marka» (vi). Samstundes har det skjedd mykje verre ting  andre stader i verda utan noko inngriping frå FN. Bashar al-Assad brukte gass mot sitt eige folk, dreiv tortur, mishandling og fylte massegraver gjennom mange år, men fekk han vedtak etter vedtak mot seg og terroregimet sitt?

FN er utgått på dato!

Personleg meinar eg at FN og måten organisasjonen fungerer på, er ei skam. Det same med FNs generalsekretær Antonio Guterres. Portugisaren vart generalsekretær 01.01.2017 som den 9. i rekkja. Før det hadde han vore høgkommissær for flyktningar i 10 år. Han utmerka seg i starten med sin aktivitet mot antisemittisme, og med si støtte til jødar og Israel. «Det var ein gong…», - slik startar eventyra, men den tida er over for lenge sidan. No ville han ikkje ein gong fordømma terroren 07.10.23, og heller ikkje støtta Israel i sin forsvarskamp mot terroristane.

Hadde ikkje FN stogga Israel sine tidlegare krigar mot terroristane i Gaza og Libanon, kunne dette siste krigsåret truleg vore mykje mindre blodig. Hizbollah skulle halda seg nord for Litani-elva (som var grenseelva for Dans stamme då jødane fekk landet for vel 3000 år sidan). Resolusjon 1701 frå FN om delinga av Libanon, viste seg å vera rein svada slik mange andre av vedtaka i FN. UNIFIL, som skulle sjå at dette vedtaket vart oppfylt, gjorde ingen verdens ting. Ein tidlegare soldat i UNIFIL fortalde at styrken fungerte berre så langt Hizbollah tillet dei. Såg vaktpostane terroristane i deira område, skulle dei berre «observera» og trekkja seg tilbake. UNIFIL var dermed i realiteten ein FN-styrke terroristane kunne gøyma seg under og bak.

På bønneturen fekk me omvisning i Knesset. Me fekk og sitja i hovudsalen og be ...

Kvifor er Israel og jødane så i fokus?

Abrahams etterkomarar vart utvalde for at Gud skulle føra inn i verda ein frelsar for alle folk. Dei fekk den evige pakta gjort på Sinai under Moses si teneste, men har endå ikkje fått auga opp for den nye pakta, også den grunnlagt med offerblod. Den som les frå Genesis 1,1 til Openberringsboka 22,21, finn lange linjer heilt fram til det lova Messiasriket – også kalla Tusenårsriket. 

Og etter det?

«Du, Herre, grunnla i opphavet jorda, og himmelen er eit verk av dine hender. 11  Dei skal gå til grunne, men du blir verande. Dei skal alle eldast som klede. Du rullar dei saman som ei kappe, dei blir utskifte som klede. Men du er den same, åra dine tek aldri slutt.» (Hebr 1, 10b-12)  Om du og eg er med så langt, skal me få sjå undergangen av dette universet og flytta over i Johannes openberring kapittel 21 og 22. 

Korleis kan det skje? 

«Ikkje med makt og ikkje med kraft, men med min Ande, seier Herren over hærskarane.» (Sak 4;6b)

------------- 

(i) IFI, eller «Intercessors for Israel» er eit bønnenettverk som eg får lov å vera med i. Dei sender kvar veke eit brev med bønner som me legg fram for Gud gjennom veka.

(ii) Holy Scriptures, Tree of Life version, skriv: ««Not by might, nor by power, but by My Ruach» says Adonai-Tzva’ot». Denne omsetjinga samsvarar den hebraiske teksten. 

(iii) Menora er det hebraiske namnet på den tradisjonell sjuarma lysestaken. 

(iv) Eg har sett uttrykket «hjerne-flukt» brukt om dette. 

(v) Så langt eg veit, kan du framleis gå inn og høyra talen på CBN, USA. 

(vi) Israel må kjempa mot slike som gøymer seg mellom sivile menneske og i sivile institusjonar som skular og sjukehus.

Merknad: Bibelsitata er frå Norsk Bibel, nynorsk utgåve. Bileta er mine eigne.

Det er ikkje lov å bruka bilete eller tekst frå denne bloggen uten skriftleg løyve frå meg.